Projekt Rzeczy robią rzeczy odwołuje się do naszej przyjemności obcowania ze światem wyobraźni i specyficznej estetyki, która w kulturze popularnej kojarzy się z teatrem dziecka oraz rozrywkowymi programami telewizyjnymi.

W formie miniaturowej i mobilnej, teatr lalkowy przywołuje obraz małego miasteczka, dzieciństwa i kolorowych kukiełek o wydatnych ustach, nienaturalnie powiększonych uszach, pucołowatych policzkach oraz dużo za dużych głowach. W Zamku Ujazdowskim przekonamy się, czy czar teatru można przenieść na wystawę. Spotkanie teatru lalkowego i sztuk wizualnych ma przecież tradycję głęboko zakorzenioną w historii europejskiej awangardy i początkach sztuki performance.

W obcowaniu z lalkami – istotami wyglądem przypominającym człowieka – towarzyszy nam często uczucie niepokoju i niesamowitości. Projekt Rzeczy robią rzeczy stawia pytanie, jak daleko nasza empatia może posunąć się w świecie obiektów. Na wystawie niepokój może budzić praca Tony’ego Ourslera – postać dziewczynki w sukience w kwiaty, uwięziona pod nogą stołu, która mówi wierszykiem i trochę narzeka. Natkniemy się na Pinokia, któremu Paul McCarthy nadał wygląd jak z disneyowskiej bajki, ale zachowanie chłopca pozostawia wiele do życzenia. W jednej z zamkowych sal rozegra się antyczna opera mydlana z udziałem Dionizosa, Ariadny oraz Priapa, wystawiona przez duet artystyczny, Mary Reid Kelley oraz Patrick Kelley. Z równie wielkim rozmachem Pierre Huyghe zaprezentuje na wystawie operę marionetkową z Le Corbusierem w roli głównej.

Lalki bywają naszymi agentami w świecie dorosłych. Wyjątkowo uszczypliwe, wygłaszają polityczne kwestie, reprezentują nasz wewnętrzny głos i nasze słabości, o których nie chcemy otwarcie mówić. Na wystawie spotkamy postaci Karola Marksa i Adama Smitha, czyli ojców komunizmu i kapitalizmu, którzy w komedii politycznej meksykańskiego artysty, Pedro Reyes’a deliberują o sprawach męczących współczesnych filozofów i artystów zaangażowanych. W przestrzeni galerii znajdziemy niewielką scenę, na której zgromadzono rekwizyty z przedstawienia kukiełkowego opowiadającego historię sufrażystek walczących ponad 100 lat temu o prawa wyborcze kobiet. Miniaturowe kostiumy i rekwizyty wykonane przez Marvin Gaye Chetwynd zapowiadają dramatyczny przebieg wypadków – wśród rzeczy znajdziemy papierową szubienicę.

Projekt koncentruje się na badaniu rzeczy. Pokazuje on, w jaki sposób przedmioty funkcjonują w polu sztuki i wchodzą ze sobą w interakcje, jednocześnie wiążąc się z ludzkim światem. Zadanie to stawia przed sobą również realistyczna ontologia zorientowana na przedmiot (object-oriented ontology, akronim OOO) zakładająca, że rzeczy istnieją niezależnie od ludzkiego umysłu. Postacie powołane do istnienia przez artystów potrafią mówić i w zgoła niezwykły sposób aktywizują opowieści skrywające się w przestrzeni wystawy. Marionetki stają się narzędziami aktywizującymi pamięć, a w konsekwencji narracja staje się integralną częścią projektu. W maju odbędzie się puppet slam – wieczór kabaretowy z udziałem kukiełek, podczas którego artyści wizualni i wytrawni lalkarze zaprezentują improwizowane skecze w stylu stand up comedy.

Otwarcie wystawy to dopiero początek wielu rzeczy, które robić będą różne rzeczy!

BIOGRAMY ARTYSTÓW

Marvin Gaye Chetwynd mieszka w Glasgow. W ostatnich dziesięciu latach wspólnie z wędrowną trupą aktorów amatorów zrealizowała wiele wystaw i performance’ów w całej Europie. W pracach inspirowanych kinem i telewizją, literaturą, historią sztuki oraz filozofią artystka wykorzystuje własnoręcznie robione kostiumy i dekoracje. Chetwynd korzysta z tradycyjnych form teatralnych – od dramatu brechtowskiego do teatru lalkowego, których elementy często łączy w jednym przedstawieniu. Pojawiające się w stworzonym przez nią satyrycznym świecie postaci takie jak Neron, Mae West, Karol Marks i Jabba the Hutt żyją wygodnie – choć niekoniecznie bezkonfliktowo – obok siebie.

Tim Etchells jest performerem, reżyserem teatralnym, artystą i pisarzem tworzącym w Wielkiej Brytanii. Wykłada na uniwersytecie w Lancaster. Jest liderem założonej w 1984 roku grupy performerskiej Forced Entertainment. W twórczości wykorzystuje performance, wideo, fotografie, tekst, fikcję i instalacje. Często współpracuje z artystami wizualnymi, choreografami oraz fotografami. Interesuje go reacja między fikcją a mediami oraz rola języka i tekstu w kulturze wizualnej.

Geoffrey Farmer mieszka i pracuje w Vancouver. Tworzy instalacje dźwiękowe, rzeźby, rysunki; używa również tekstu. Elementy te aranżuje w narracyjne, performatywne instalacje, dzięki którym bada doczesność, fikcję, historię, sztukę, a także kulturę masową. Farmer zrealizował liczne projekty, często o charakterze site-specific, w których miesza znalezione obiekty i zdjęcia, komponując z nich instalacje przypominające teatr lalkowy. Połączenie i aranżacja tych obiektów z elementami dźwiękowymi i światłem sprawia, że całość wydaje się przedstawieniem teatralnym, w którym zacierają się granice między rzeczywistością i fikcją.

Pierre Huyghe – urodzony w Paryżu wybitny artysta francuski. W swojej sztuce łączy film, instalacje, rzeźby, wydarzenia publiczne. Jego projekty składają się często ze zdarzeń usytuowanych w ramach istniejących już narracji. Prace Huyghe’a zacierają granicę między rzeczywistością i fikcją. Chociaż jego końcowe dzieło często przybiera formę wyświetlanego obrazu, to to jest on zainteresowany głównie tworzeniem różnorodnych sytuacji, zaczynając od małomiasteczkowych parad i teatrzyków lalkowych, a kończąc na ekspedycji na Antarktykę.

Christopher Kline jest amerykańskim artystą mieszkającym w Berlinie, gdzie razem z artystką Sol Calero prowadzi artystyczne miejsce Kinderhook & Caracas. Tworzy w polu sztuki wizualnej, performance’u i muzyki. W swoich pracach używa ręcznie tkanych tekstyliów, kostiumów, wykonanych ręcznie masek, tworzy instalacje z rysunków i obrazów, właczając w nie muzykę i praktykę performerską. Muzyka zajmuje istotne miejsce w twórczości Kline’a. Można ją opisać jako eksperymentalną – artysta często miesza różne style. Kline urodził się w miasteczku Kinderhook w stanie Nowy Jork, którego historii poświęcił cykl O.K..

Tomasz Kowalski urodził się w Szczebrzeszynie. Głównym medium w jego twórczości jest malarstwo, jednak coraz częściej sięga po rysunek, instalacje i kolaż. Znajduje inspiracje w niemieckim ekspresjonizmie, surrealizmie oraz literaturze. Interesuje się psychodelią i kulturą popularną. Narracja jego obrazów jest zazwyczaj bardzo rozbudowana i złożona. W wielu jego pracach pojawia się tematyka teatralna – scena, kurtyna, teatr marionetek. Od kilku lat zajmuje się również muzyką eksperymentalną.

Antje Majewski mieszka w Berlinie. Jest rozpoznawalna głównie dzięki swoim fotorealistycznym obrazom, w których dotyka tematów związków między psychologią jednostki i społeczeństwa, historii i norm społecznych. W jej pracach przeplatają się motywy przyjaźni, miłości, maskarady i śmierci. W swojej praktyce używa różnych mediów – od malarstwa poprzez rzeźbę, instalację, fotografię, film po taniec i teatr. Dotyka różnych obszarów wiedzy, takich jak filozofia, antropologia, fizyka czy botanika.

Paul McCarthy mieszka w Los Angeles. Jest legendą tamtejszej sceny artystycznej. Współpracował między innymi z Mikiem Kellym. Tworzy instalacje, filmy, performance oraz malarstwo. Interesuje się kulturą popularną, typową amerykańską ikonografią – jak Disneyland, filmy kategorii B, opery mydlane, stand up comedy. W jego pracach odnaleźć można krytyczną diagnozę mediów masowych i ich wpływu na społeczeństwo amerykańskie. Można też odnaleźć odniesienia do neoawangardy, twórczości Josepha Beuysa, Samuela Becketta, akcjonizmu wiedeńskiego, a także wpływ tekstów twórcy psychoanalizy, Sigmunda Freuda.

Shelly Nadashi urodziła się w Izraelu, a wychowała w Brukseli. W twórczości koncentruje się na zagadnieniu wartości rzeczy i ludzi (w znaczeniu materialnym oraz symbolicznym). Zajmuje się także rolą artysty w społeczeństwie. Używając różnych mediów – obiektów, filmu, performance’u, sztuki lalkarskiej i tekstu – tworzy prace, w których zwraca uwagę specyficzny język i poczucie humoru. Artystka kwestionuje podstawowe definicje, takie jak „performer”, „dzieło” i „odbiorca”. Nadashi odwołuje się języka oraz aktu mowy tworząc zarówno choreografię, jak i zaskakującą interpretację dzieła.

Paulina Ołowska mieszka i pracuje w Krakowie oraz w Rabce-Zdroju. W swoich projektach krytykuje narracje modernizmu, bada luki w historii ruchów awangardowych oraz związki między polityką i sztuką, modą i dizajnem. Artystka chętnie łączy ze sobą instalacje, malarstwo, obiekty, objet trouvé, materiały archiwalne, fragmenty muzealnych kolekcji i działania performatywne. Często sięga po ceramikę, krawiectwo, wzornictwo – wszystkie te dziedziny, za którymi „chowała się” kobieca kreatywność. Często podejmuje wątek artystki w pracowni, zdradzając prywatne fascynacje takimi postaciami jak Zofia Stryjeńska, Pauline Boty czy Alina Szapocznikow. Mimo doświadczeń ze sztuką międzynarodową wciąż najwięcej czerpie z polskiej tradycji.

Tony Oursler mieszka i pracuje w Nowym Jorku. Uważany jest za pioniera sztuki nowych mediów. W twórczości używa wideo, rzeźby, instalacji, performance’u i malarstwa. Prace Ourslera często składają się z multimedialnych instalacji, gdzie głównymi bohaterami są teatralne postacie przypominające marionetki, które często opowiadają dziwaczne, porwane historie. Artysta bada oddziaływanie technologii na współczesnego człowieka oraz wskazuje na emocjonalne dysfunkcje, takie jak obsesja, izolowanie się, fetysze seksualne, eskapizm, których przyczyn upatruje w naszym uzależnieniu od technologii.

Michael Portnoy mieszka w Nowym Jorku. Jest artystą multimedialnym, choreografem, muzykiem, aktorem i kuratorem. Zanim skoncentrował się na tworzeniu własnych performance’ów, założył w Nowym Jorku kilka eksperymentalnych grup teatralnych. Jego wczesne realizacje, takie jak Gymnastics and Schizophrenia i 5teen3sy: Kicking Games of Lip, opierają się na grach językowych, śpiewie i nagłych przemianach bohaterów. Pod koniec lat 90. XX w. Portnoy rozwinął swoją praktykę, łącząc choreografię, wideo, instalację, rzeźbę i malarstwo. Portnoy rozwija również projekty z pogranicza lingwistyki kognitywnej na temat „poetyckich dowcipów” i carrot jokes.

Mary Reid Kelley oraz Patrick Kelley mieszkają w stanie Nowy Jork. Ich prace wideo oraz rysunki pełne są dowcipnych gier słownych. Reid Kelley wyraża w nich kontrast między utopijnymi ideologiami a rzeczywistością kobiety żyjącej w świecie politycznego konfliktu, wojny, walki o wolność oraz w kontekście wydarzeń historycznych. Akcja zapisana jest w formie rymowanych tekstów. Artystka wspólnie z mężem, Patrickiem Kelleyem, oraz innymi członkami rodziny przemierza epoki historyczne w przebraniu żołnierzy, pielęgniarek, prostytutek i linoskoczków. Adaptując na potrzeby swoich prac czarno-białą paletę barwną, nawiązuje do stylów takich jak kubizm czy niemiecki ekspresjonizm. Reid Kelley swobodnie żongluje epokami, odwołując się do czasów I Wojny Światowej, Drugiego Cesarstwa Francuskiego, żeby przekonać się, w jaki sposób teraźniejszość powiązana jest z przeszłością.

Pedro Reyes urodził się w Meksyku, mieszka w Mexico City. Zdobył rozgłos dzięki zrealizowanym na dużą skalę projektom, w których proponuje rozwiązania dla istniejących problemów społecznych. W swojej praktyce odwołuje się do architektury, performance’u, polityki, sytemów edukacyjnych. Celem jego projektów jest uczynienie świata lepszym poprzez sztukę. Jego prace często składają się ze znalezionych obiektów. W swoich projektach Imagine (2012) oraz Disarm (2013) przetworzył broń w mechaniczne instrumenty muzyczne. Jest autorem komedii kukiełkowej (Marks dla dzieci) oraz Sanatorium, tymczasowej, utopijnej kliniki prowadzącej krótkie terapie.

Lindsay Seers mieszka i pracuje w Londynie. Tworzy instalacje w oparciu o osobiste historie, w które wplata pojęcia z dziedziny filozofii, nauki i teorii fotografii. Powstają w ten sposób prace obrazujące badania nad oddziaływaniem technik kinematograficznych oraz fotograficznych na odbiorców. Opowieści naszpikowane są nieprawdopodobnymi zwrotami akcji, naśladującymi zakłócenia typowe dla produkcji obrazów, co prowadzi do dramatyzacji osobowości, co wiąże się z poczuciem melancholii i porażki. W wyniku potraktowania filmu i fotografii jako doświadczenia granice fotografii w twórczości Seers są znacząco poszerzone.

RZECZY ROBIĄ RZECZY / OBJECTS DO THINGS

wystawa, performance, kino, puppet slam

otwarcie: 26 lutego 2016, g. 19.00

projekt trwa do 31 lipca 2016

Artyści: Marvin Gaye Chetwynd, Geoffrey Farmer, Pierre Huyghe, Christopher Kline, Tomasz Kowalski, Antje Majewski, Paul McCarthy, Shelly Nadashi, Paulina Ołowska, Tony Oursler, Mary Reid Kelley oraz Patrick Kelley, Pedro Reyes, Lindsay Seers, Lily van der Stokker i wielu innych.

Kuratorka: Joanna Zielińska

Koordynatorka: Katarzyna Tomczak-Wysocka

Dramaturgia: Tim Etchells

Dowcipy: Michael Portnoy w przekładzie Władysława Chłopickiego

Projekt graficzny: Noviki Studio Grafiki

Partnerzy: Nowy Teatr, Teatr PINOKIO w Łodzi, Instytut Francuski w Polsce, Ambasada Meksyku w Polsce, British Council Polska, POST dom produkcyjny

Patronat medialny CSW: Gazeta Wyborcza, Wyborcza.pl Warszawa, Gazeta Co Jest Grane, TOK FM, ELLE, Elle Decoration, Esquire Polska, Aktivist, artinfo.pl, Stolica