"Portret o zmierzchu" Angeliny Nikonowej to wyjątkowa filmowa opowieść, stawiającą mnóstwo pytań, na które widz musi sam znaleźć odpowiedzi,

Atrakcyjna trzydziestoparoletnia Marina pracuje jako psycholog z trudnymi dziećmi. Jej życie wydaje się poukładane i szczęśliwe. Ale to pozory. Marina przechodzi bowiem głęboki kryzys małżeński i zawodowy. Nie kocha męża, porażają ją też wszechobecna obojętność i znieczulica, które widzi na każdym kroku. Pewnego wieczoru, po naprawdę pechowym dniu, Marina niespodziewanie staje się ofiarą przemocy seksualnej. Przeżyte upokorzenie i ból wywracają jej świat do góry nogami. Odtąd jedynym, czego pragnie, jest zemsta. Ale kiedy skrzywdzona kobieta wreszcie odnajduje swego oprawcę, życie jeszcze raz okazuje się nieprzewidywalne. Dalszy los Mariny i jej decyzje będą dla widza wielkim zaskoczeniem…

Zamiast opowieścią o zemście film staje się historią niezwykłej namiętności, skomplikowanej i dla wielu niezrozumiałej; pasji, która rodzi się w wirze wewnętrznych sprzeczności ludzkiej natury. A wszystko to na tle współczesnej Rosji pogrążonej w konfliktach społecznych.

Reżyserka Angelina Nikonowa o filmie:

Ten film opowiada o nieprawdopodobnej relacji między kobietą i mężczyzną, którzy są bardzo różni od siebie i zostali postawieni w ekstremalnej sytuacji. Postaci te mają bardzo małe szanse nawiązać relację w rzeczywistości. Dlatego odkrywanie tego tematu było dla mnie bardzo interesujące. To jest chyba to, co powinno robić kino: inscenizować fantastyczne sytuacje (co by było, gdyby?) i zabierać widzów w podróż. To właśnie robi „Portret o zmierzchu” i jestem z tego dumna.
Angelina Nikonowa

Angelina Nikonowa od pierwszej klatki swego filmu mocno trzyma widza za gardło i nie puszcza aż do ostatnich kadrów.
„Smagazine”

Zapierający dech w piersiach, ściskający, potężny. Zwycięzca tegorocznego Złotego Aleksandra dla najlepszego filmu na MFF w Salonikach, „Portret o zmierzchu” jest wstrząsającym obrazem współczesnej Rosji.
„Screen Daily”

Jest wybitny, ale na pewno rzuca widzom wyzwanie swoim prowokacyjnym tematem. Chłodny, lecz głęboko imponujący artystyczny debiut Angeliny Nikonowej.
„Variety”

Wraz ze „Wstydem” był jednym z najbardziej interesujących i niepokojących filmów na festiwalu w Toronto.
„London Review”

Niezapomniany.
„Exclaim”
Rosyjski thriller społeczno-erotyczny.
Openspace.ru

Olga Dychowiczna daje zniuansowany, a przy tym niezwykle śmiały występ.
„Sight and Sound”

Film zmusza widza do zadania sobie całej masy pytań – i to jest jedną z największych jego wartości.
Sebastian Chosiński, East Side Story: Umiłowanie kata,
Esensja.pl

Tym, co działa w „Portrecie o zmierzchu” najmocniej, jest przede wszystkim zderzenie bohaterki z bezwzględnym okrucieństwem męskiego świata, reprezentującego współczesną Rosję, rządzoną przez zbyt twardych lub zbyt słabych mężczyzn. Rosję, która - podobnie jak przedstawieni w filmie mężczyźni - wydaje się na każdym kroku chora od dawnych traum i niepowodzeń. Obraz Angeliny Nikonowej, podobnie zresztą jak intrygująca Marina, łączy w sobie wiele niejednoznaczności i przeciwieństw. Jest zarazem niezwykle subtelny i brutalny, statyczny i niepokojący. Choć przynosi wnikliwy portret głównej bohaterki - zagubionej w życiu pełnym iluzji i niesprecyzowanych potrzeb - jest zbudowany na niedopowiedzeniach i emocjonalnym chłodzie. Trudno rozpatrywać fabułę „Portretu o zmierzchu” w kategoriach jasnego psychologizmu. Zachowanie kobiety, co zresztą skwapliwie odnotowali mniej cierpliwi widzowie, może być bowiem w tym względzie mocno zaskakujące. Niewiele wiemy o przeszłości postaci i równie niejasna wydaje się ich przyszłość. Opowieść o Marinie ma otwarte zakończenie, chociaż - jak to w rosyjskim kinie bywa - trudno tu się spodziewać jasnego happy endu.
Magdalena Bartczak, 27. WFF: Pierwszy dzień nowego życia,
Stopklatka.pl

Rosja z „Ładunku 200” Bałabanowa w ujęciu kobiecym. Atrakcyjna Marina na własne życzenie żyje w iluzji szczęśliwego małżeństwa i poczucia spełnienia zawodowego. Pewnego dnia wracając do domu, zostaje zgwałcona przez grupę permanentnie nadużywających władzy policjantów. Traumatyczne przeżycie nie pozwoli kobiecie wrócić do fasadowej egzystencji, jaką prowadziła wcześniej. Kobieta zacznie szukać zemsty na swoich oprawcach, ale zamiast przybierać rolę zdesperowanej, żądnej wyrównania krzywd ofiary, w osobliwej relacji z jednym z policjantów będzie starała się przewartościować własne życie i odnaleźć się w nim na nowo. „Portret o zmierzchu” zderza kobiecą bohaterkę nie tylko z okrucieństwem męskiego świata, ale przede wszystkim z powszechną bezdusznością współczesnej Rosji – jej aparatu państwowego, biurokracji, obowiązującego systemu wartości, w którym nie istnieją takie pojęcia jak równość płci, sprawiedliwość, prospołeczność. Debiutantka, Angelina Nikonowa, intuicyjnie poruszając się w formule Dogmy, stworzyła film interesujący wizualnie, bo pozbawiony ohydnego naturalizmu i epatowania brzydotą, na swój sposób subtelny i delikatny. (…) jak na debiutantkę świetnie udźwignęła niełatwy, frapujący temat, na który się porwała.
Kasia Wolanin, wolanin.wordpress.com

Angelina Nikonowa o „Portrecie o zmierzchu”:

O scenariuszu:
Kiedy przeczytałem pierwszy szkic scenariusza napisany przez Olgę, główna bohaterka była o wiele starsza, po czterdziestce. Rola Andrieja została natomiast napisana dla znacznie młodszego mężczyzny, takiego młodego byczka po dwudziestce. Ogólnie rzecz biorąc, pierwotna historia była znacznie ciemniejsza i ostrzejsza. W tamtym kształcie to byłby prawdziwy cios zadany publiczności w splot słoneczny. Lubię dobrze napisane i nakręcone dramaty, ale nawet ja czułam, że ta historia musi być nieco jaśniejsza. Musi zawierać trochę powietrza, trochę więcej niejednoznaczności. Brałam udział w pisaniu scenariusza głównie jako przyjaciółka, ponieważ to właśnie Olga zamierzała wyreżyserować film. Kiedy zmieniła zdanie i zaproponowała, żebym to ja go poprowadziła, od razu zorientowałam się, że będzie doskonała jako Marina. I tak „Portret o zmierzchu” zyskał nową warstwę: namiętność pomiędzy bardzo różnymi, ale równie silnymi bohaterami, kobietą i mężczyzną.

O lokalizacji:
Zapragnęłam nakręcić film w Rostowie nad Donem. Większość ludzi z południa Rosji mówi z bardzo specyficznym akcentem i zdałam sobie sprawę, że właśnie tego potrzebuję w naszym filmie. Kobieta i mężczyzna – główni bohaterowie - także powinni brzmieć różnie.

O Andrieju:
Jeśli chodzi o postać Andrieja, już prawie zdecydowałam się obsadzić w niej pewnego młodego aktora, kiedy natknąłem się na prawdziwego policjanta, Siergieja Borisowa... Wtedy wszystkie części układanki zaczęły do siebie pasować. Wreszcie miałem swoją „idealną parę”.

O realizmie i technice filmowania:
Oldze udało się oddać w tej historii prawdziwą naturę najbardziej niepokojącego zjawiska we współczesnym społeczeństwie rosyjskim – obojętności. Byłam zdumiona uczciwością atmosfery opowieści. Dlatego wybrałem specyficzną technikę filmowania. Dla mnie było ważne, by podkreślić autentyzm wszystkiego. Z tego też powodu zaangażowaliśmy głównie nie-aktorów. Do kręcenia wykorzystaliśmy kamery Cannon Mark II. Zdecydowałem się na użycie dwóch, które zawsze pracowały równocześnie, ale w różnych punktach. Do tego większość dialogów to naturalne reakcje aktorów. Postanowiłam wykorzystać technikę DOP, co było dużym wyzwaniem, i nie używać w ogóle sztucznego oświetlenia – operator kręcił tylko przy naturalnym świetle. Najtrudniej było kręcić w ten sposób sceny nocne, które miały miejsce w samochodzie, ale udało nam się. Poprosiłam też Olgę, żeby nie używała na planie żadnego makijażu. A ona była na tyle odważna, żeby nie korzystać z pomocy wizażysty i fryzjera. Czasami ponownie pisaliśmy na planie dialogi, jeśli czułam, że wypowiadane słowa są aktorom obce i brzmią nieprawdziwie – znajdowaliśmy wtedy inny sposób wypowiedzenia jakiejś kwestii – bo ważne dla mnie było, żeby słowa doskonale pasowały do ust aktorów.

Portret o zmierzchu

Reżyseria Angelina Nikonowa
Rosja 2011, 105 min.

Wstrząsający obraz współczesnej Rosji.
Screen Daily

W KINACH OD 17 SIERPNIA 2012

Portret o zmierzchu

Tytuł oryginalny Портрет в сумерках
Tytuł angielski Twilight Portrait

Twórcy filmu:

Reżyseria Angelina Nikonowa
Scenariusz Olga Dychowiczna i Angelina Nikonowa
Produkcja Leonid Ogariow, Angelina Nikonowa i Olga Dychowiczna
Zdjęcia Eben Bull
Montaż Elena Afanasjewa
Dźwięk Georgi Ermolenko
Koncepcja dźwiękowa Andrea Feuser
Montaż dźwięku Tom Paul

Występują:

Olga Dychowiczna Marina
Siergiej Borisow Andriej
Roman Mierinow
Siergiej Goliudow
Andriej Manockow
Aleksandr Kozyriew
Wsiewołod Woronow
Aleksiej Biełousow
Alia Timkowa
Galina Korień
Anna Agiejewa
Julia Korień
Boris Wiernigorow

Nagrody / festiwale:

2012 – MFF w Pradze - Febiofest, konkurs New Europe
2012 – 5. Festiwal Filmów Rosyjskich w Londynie
2012 – 20. Art Film Fest na Słowacji – nagroda Niebieski Anioł dla najlepszego filmu (uzasadnienie jury: „za niezwykłą i przekonującą historię, śmiały portret ery postsowieckiej oraz oryginalne i nietypowe podejście do kwestii feministycznej”) i dla najlepszej aktorki - Olga Dychowiczna („za wielką wrażliwość, dzięki której przekonująco udało się jej ukazać sprzeczne cechy i złożoność charakteru swojej postaci”)
2012 – Europejski Festiwal Pierwszych Filmów Premiers Plans w Angers – konkurs filmów długometrażowych
2012 – 18. FF w Sarajewie, sekcja Kinoscope
2012 – 36. MFF w Hongkongu, sekcja World Cinema: Global Vision
2012 – MFF w Sydney – sekcja Features
2011 – 36. MFF w Toronto – sekcja Discovery
2011 - MFF w Reykjaviku – Film-odkrycie (uzasadnienie jury: „za niezwykle inspirujące wykorzystanie filmowego języka i fabuły do przedstawienia tematu, który intryguje i prowokuje, z niepokojącą, realistyczną wrażliwością”)
2011 – 22. MFF w Sztokholmie – nagroda dla najlepszego aktora (Siergiej Borisow) (uzasadnienie jury: „Chcielibyśmy uhonorować człowieka, któremu poprzez swoją kreację udaje się pokazać najciemniejsze zakamarki rosyjskiego społeczeństwa. Pod kierunkiem fantastycznej reżyserki nadaje on realistycznemu aktorstwu nowy wymiar.”)
2011 - 5. Festiwal Filmów Rosyjskich Sputnik nad Polską, III nagroda
2011 - FF w Lizbonie i Estoril - nagroda dla najlepszego filmu
2011 - 52. MFF w Salonikach – nagroda Złoty Aleksander dla najlepszego filmu
2011 - 27. Międzynarodowy Warszawski Festiwal Filmowy, konkurs 1-2 – najlepszy film (uzasadnienie jury: „za oryginalne podejście do tematu i odwagę w pokazaniu prawdziwej sytuacji kobiety w świecie, w którym siła kobiet okazuje się być mocniejsza od najsilniejszych mężczyzn”)
2011 – IV Festiwal Filmowy East & West. Klasyka i awangarda w Orenburgu – nagroda dla najlepszej aktorki (Olga Dychowiczna)
2011 – 40. Festiwal Nowego Kina w Montrealu
2011 – FF London BFI, sekcja Cinema Europa
2011 - 21. Festiwal Kina Europy Wschodniej w Cottbus - najlepszy film
2011 - 68. MFF w Wenecji, sekcja Venice Days
2011 – XXII Otwarty Rosyjski Festiwal Filmowy Kinotawr w Soczi – nagroda za najlepsze zdjęcia – Eben Bull

Biogramy:

Angelina Nikonowa – reżyser
Angelina Nikonowa (1976) urodziła się i wychowała w Rostowie nad Donem na południu Rosji. Po maturze na kilka lat wyjechała do USA. W 2001 roku została absolwentką Szkoły Sztuk Wizualnych w Nowym Jorku na wydziale reżyserii filmowej i sztuki wideo. W Stanach Zjednoczonych zrealizowała swój krótki film dyplomowy - „Isosceles” (2001), a cztery lata później dokumentalny „Flyover Country” (2005). „Isosceles” wyróżniono na Festiwalu Filmowym Cinevue na Florydzie, a w Rosji krótkometrażówka zdobyła dyplom za reżyserię na Festiwalu Świętej Anny oraz nagrodę za debiut na Kinotawrze w Soczi. „Portret o zmierzchu” to debiut fabularny Nikonowej. Scenariusz reżyserka napisała wspólnie z Olgą Dychowiczną, która była pomysłodawczynią projektu. Angelina i Olga zdecydowały się nakręcić film razem, z Angeliną za kamerą i Olgą w roli głównej. Wszystkie zdjęcia zrealizowano w ciągu zaledwie dwudziestu dziewięciu dni, a doświadczenie zdobyte przy pracy nad poprzednimi projektami pomogło Nikonowej zamknąć „Portret o zmierzchu” w budżecie „bliskim zeru”. W najbliższych planach rosyjska reżyserka ma obyczajową opowieść o imigrantach z Europy w Nowym Jorku oraz historyczny melodramat o miłości Rosjanki i japońskiego oficera, z wojną rosyjsko-japońską z początków ubiegłego stulecia w tle.

Olga Dychowiczna – Marina
Współscenarzystka filmu Olga Dychowiczna (z domu Goliak) zagrała w „Portrecie o zmierzchu” wymagającą rolę Mariny Siergiejewnej. Olga urodziła się w 1980 roku w Mińsku na Białorusi. Tam też studiowała na wydziale sztuki. Kontynuowała studia w Moskwie, na Wyższych Kursach Reżyserskich pod kierunkiem Aleksieja Germana. W 1999 roku Olga wyszła za mąż za słynnego aktora Teatru na Tagance Iwana Dychowicznego, dzięki któremu zaczęła robić najpierw karierę aktorską, a potem reżyserską. Zagrała w trzech filmach męża (serial „Pieniądze” z 2002 roku; komedia obyczajowa „Kopiejka” z 2002 oraz melodramat „Wdech – wydech” z 2006 roku). W 2010 roku wystąpiła w komedii romantycznej Awdotii Smirnowej „Dwa dni”. Od trzynastu lat Dychowiczna kręci również filmy dokumentalne dla telewizji.

Siergiej Borisow – Andriej
Siergiej Borisow przez wiele lat pracował w policji w Rostowie nad Donem. Przez kilka lat był nawet… policjantem drogówki. Choć nie miał żadnego doświadczenia aktorskiego, w lecie 2010 roku, za namową kolegi, przyszedł na casting do filmu „Portret o zmierzchu”, który przeprowadzała Angelina Nikonowa. Kiedy reżyserka zobaczyła i usłyszała Siergieja, zdała sobie sprawę, że spotkała bohatera swego filmu.