Przeciętny Polak swoją wiedzę o Rosji czerpie z mediów, od rodziny, ze szkoły – źródeł, które są często dalekie od obiektywizmu. Stereotypy i uprzedzenia zastępują brak rzetelnej wiedzy o naszych wschodnich sąsiadach. Na szczęście, od czasu do czasu pojawiają się książki, które pokazują Rosję taką, jaka jest naprawdę. Jedną z nich jest najnowsza powieść Mariki Krajniewskiej „Za zakrętem”, którą od początku grudnia można znaleźć na półkach księgarskich.

Żeby powiedzieć coś o Rosji, należy przynajmniej znać kulturę tego kraju i język rosyjski, trzeba też zetknąć się ze zwykłymi Rosjanami. Autorka książki „Za zakrętem” spełnia wszystkie te warunki. Marika Krajniewska urodziła się w Petersburgu i, mimo polskiego pochodzenia, dorastała w tradycjach i kulturze rosyjskiej. Dzieciństwo spędziła w Rosji, a od 1992 roku mieszkała w Toruniu. Tu ukończyła studia na wydziale filologii rosyjskiej, specjalizacji rosjoznawczej, na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika. W swoje opowiadania często wplata historie opowiedziane przez jej dziadków, żyjących w trudnych czasach wojennych i w powojennym Związku Radzieckim. Obraz Rosji i Rosjan, przedstawiony w najnowszej książce Krajniewskiej, z pewnością nie jest więc stereotypowy.

A jakie są stereotypy na temat Rosji i Rosjan? Historia naznaczonych konfliktami stosunków polsko-rosyjskich ma duży wpływ na postrzeganie naszych wschodnich sąsiadów. Sądzimy zatem, że Rosjanie „nie robią nic innego, tylko myślą o Polsce. O tym, jak nas na nowo najechać”, jak zauważa Wiktor Jerofiejew, autor „Encyklopedii duszy rosyjskiej”. Potwierdzają to badania CBOS z maja tego roku – najczęściej wymienianym krajem, którego Polacy się obawiają, jest Rosja - wybiera ją blisko 50% respondentów. Tymczasem, jak można dowiedzieć się z książki pod redakcją Andrzeja de Lazari i Tatiany Rongińskiej „Polacy i Rosjanie – Przezwyciężanie uprzedzeń”, większość Rosjan, zwłaszcza młodych, w ogóle nie interesuje się Polską. Ani w szkołach, ani w mediach prawie nie ma tematów związanych z polskością. Katastrofa prezydenckiego samolotu pod Smoleńskiem na pewno zwiększyła liczbę artykułów na temat naszego kraju w rosyjskich środkach masowego przekazu, ale przecież z pewnością nie w kontekście podboju polskich ziem.

O przeciętnym Rosjaninie Polacy wiedzą jeszcze mniej. Bo i skąd? Rosja nie jest popularnym kierunkiem turystycznym wśród Polaków, a media przekazują przede wszystkim obraz Rosji przez pryzmat państwa i jego prezydenta. To jeszcze bardziej potęguje nasze uprzedzenia wobec Rosjan – o naszych sąsiadach myślimy w kontekście wszechobecnej biedy, szalejącej przestępczości, wiecznie pijanych ludzi. Nie zapominajmy wreszcie o rosyjskiej całorocznej zimie… Pewną nadzieją na zmianę tych stereotypów mogą być młodzi Polacy, którzy zaczynają się interesować rosyjskością pozbawioną uprzedzeń. Aby zetknąć się z prawdziwą Rosją i jej mieszkańcami, zapuszczają się w dalekie rejony tego kraju.

Najnowsza pozycja wydawnictwa Papierowy Motyl pokazuje czytelnikowi współczesną Rosję, jakiej nie pozna z pierwszych stron gazet. Krajniewska nie pisze o państwie Rosja, ale o Rosjanach, zwykłych ludziach, z ich codziennymi troskami, przeżyciami, dramatami i radościami. Główne bohaterki książki „Za zakrętem” to mieszkanki Petersburga, gdzie rozgrywa się akcja powieści. Autorka bardzo realistycznie i z ogromną dbałością o detale opisała swoje rodzinne miasto. Mężczyźni w książce piją, ale nie więcej niż inne narody, przestępczości na ulicach nie widać, współcześni Rosjanie, zwłaszcza ci „miastowi”, mają z czego żyć i na pewno nie są nędzarzami, a zima nie trwa w Rosji dużo dłużej niż w Polsce. Oczywiście, Rosja w książce „Za zakrętem” to nie sielski obrazek – na ulicach tułają się dzieci, z domów odpadają tynk i cegły, a winda w kamienicy, w której mieszka jedna z bohaterek, mogłaby uchodzić za eksponat muzealny.

Rosja w powieści Krajniewskiej to na pewno Rosja prawdziwa. Warto sięgnąć po tę lekturę, żeby lepiej poznać kraj naszych sąsiadów, spojrzeć na życie w Rosji z perspektywy drugiej strony i spróbować wyeliminować choć część uprzedzeń, jakie narosły w Polakach względem Rosjan. Dzięki tej książce możemy dowiedzieć się, nie tylko o tym, jak żyje się we współczesnej Rosji, ale też poznać nieco jej kultury, choćby dzięki wizytom głównych bohaterek w Ermitażu – muzeum kultury i sztuki w Petersburgu, największym w Rosji i jednym z największych na świecie.

ip/ Komunikado