Laurie Anderson i Edmund White to goście specjalni tegorocznej edycji Portu Literackiego 2012, a także projektu „Głos Ameryki”, w ramach którego na festiwalu zaprezentowanych zostanie aż jedenaście książek tej miary autorów, co: John Ashbery, Jane Bowles, John Cage, Laura (Riding) Jackson, James Schuyler.

Laurie Anderson przyjeżdża do Wrocławia na premierę przetłumaczonej przez Julię Fiedorczuk książki Język przyszłości. Ten unikalny zbiór wymyka się prostym klasyfikacjom, szukającym w nim czystej gatunkowo prozy, wiersza czy piosenki. Oddaje w ten sposób znakomicie wszechstronną osobowość jego autorki.

Źródła inspiracji, z jakich czerpie Laurie Anderson, są zapewne niezliczone, a pełne ich rozpoznanie graniczy z niemożliwością. Przy zachowaniu wszelkich proporcji można powiedzieć, że twórczość Anderson jest dla sztuki drugiej połowy XX i początku XXI wieku tym, czym Moby Dick był dla literatury amerykańskiej połowy XIX – encyklopedią form, stylów, gatunków.

Autorka porusza się między uprawianymi przez siebie sztukami, jakby granice między nimi zgoła nie istniały, tworzy dzieła dostępne poprzez różne media i w różnych przestrzeniach: na scenie, na płycie, w druku, w galerii, w Internecie. Łączy w nich takie dziedziny sztuki, jak muzyka, performance, video, animacja, instalacja, grafika, fotografia, literatura.

To par excellence artystka, która idzie z duchem czasu, co nie oznacza, iż nie interesuje jej geneza sztuk. Wręcz przeciwnie, przedstawienia, w których tekst, muzyka i performance uobecniają się w wielowymiarowym środowisku technologicznym, spajają wynalazki przyszłości z najbardziej żywotnymi elementami odwiecznej tradycji narracyjnej.

Równie ciekawa jest postać kolejnego festiwalowego gościa, Edmunda White’a, jednego z najważniejszych współczesnych pisarzy Stanów Zjednoczonych oraz ikony literatury gejowskiej. Z okazji jego przyjazdu wrocławskie Biuro Literackie przygotowało trzy książki (Zuch,Hotel de Dream oraz Zapominanie Eleny) w przekładach Jerzego Jarniewicza, Jacka Dehnela i Piotra Tarczyńskiego oraz Andrzeja Sosnowskiego.

Głos White’a jest niewymuszony, wiarygodny, naturalny, pozbawiony maniery, a zarazem perfekcyjnie sprzężony ze wzrokiem – jest to bowiem proza niezwykle obrazowa, rozwijająca się z malarskim wdziękiem, a jednocześnie uparta w dążeniu do osiągnięcia obrazu o wysokiej rozdzielczości.

To głos matowy i sugestywny, nadający opowieściom połysk czegoś najgłębiej osobistego, a jednocześnie wypolerowanego piękną frazą, i to tak olśniewająco, że radzi oddajemy się rozkoszom wielobarwnych, rozgałęzionych fikcji, zapominając o możliwych autobiograficznych afiliacjach, nie zauważając nawet, że czasami głos pisarza załamuje się, i to w najmniej oczekiwanym momencie.

No i same opowieści – często (jak w przypadku debiutanckiej Forgetting Elena) skomplikowane, ale jednocześnie pozostawiające czytelnika z wrażeniem satysfakcji płynącej z dobrze i elegancko rozwiązanego równania. Innymi słowy, jest White pisarzem wartym naszego czytelniczego zachodu. „Elegancka dziwność”, pisze gdzieś na marginesie twórczości White’a Harry Mathews. Elegancka, jak najbardziej. I dająca do myślenia.

Spotkanie z Edmundem White’em zaplanowane zostało w sobotę (21 kwietnia) o 19:30. Wieczór Laurie Anderson zakończy festiwal w niedzielę (22 kwietnia) także o 19:30. W programie festiwalu przygotowanym przez Artura Bursztę znalazło się miejsce jeszcze dla trzech amerykańskich wydarzeń. W piątek (20 kwietnia) o godz. 21:00 zaprezentowane zostaną książki Dwie poważne damy. W letnim domku Jane Bowles oraz Korona dla Hansa Andersena i Obroty cudów Laury (Riding) Jackson w przekładach Andrzeja Sosnowskiego i Julii Fiedorczuk.

W sobotę o godz. 15:00 czytania z książek Wiersze, poematy i Pieśni Ezry Pounda (w tłumaczeniu Leszka Engelkinga) oraz Trzy poematy Jamesa Schuylera (w przekładach Marcina Sendeckiego, Andrzeja Sosnowskiego i Bohdana Zadury), a o 21:00 – Cztery poematyJohna Ashbery’ego oraz Przeludnienie i sztuka Johna Cage’a (przełożone przez Andrzeja Sosnowskiego). Te czytania zbiegają się z kolejnymi jubileuszami – 85. i 100. urodzin Ashbery’ego i Cage’a.

Informacje o twórczości Laurie Anderson i Edmunda White’a oparto na fragmentach tekstów Marka Paryża i Jacka Gutorowa, które w całości opublikowano w „Dzienniku Portowym”.