"Charlotte Isabel Hansen" stanowi ciąg dalszy losów Jarlego Kleppa z powieści "Człowiek, który pokochał Yngvego" Tore Renberg, autora okrzykniętego najlepszym norweskim pisarzem młodego pokolenia.

W 2008 roku Renberg otrzymał za "Charlotte Isabel Hansen" prestiżową nagrodę Bookseller's Prize przyznawaną przez Norweskie Stowarzyszenie Księgarzy, którą wcześniej uhonorowano takie literackie osobistości, jak Anne Ragde, Anne Holt, Jostein Gaarder i Jo Nesb. Jest 6 września 1997 roku. Jarle Klepp studiuje literaturoznawstwo na Uniwersytecie w Bergen. Dnie spędza na pisaniu pracy magisterskiej, a wieczory - na alkoholowych imprezach w towarzystwie swoich intelektualnych znajomych, charyzmatycznego promotora oraz oszołamiająco pięknej i bogatej doktorantki, Herdis Snartemo, z którą pozostaje w bardzo luźnym erotycznym związku. Jego stylu życia na pewno nie można nazwać odpowiedzialnym. Do czasu... Okazuje się bowiem, że Jarle zostaje wezwany przez policję do złożenia próbki krwi w celu potwierdzenia ojcostwa. Pozytywny wynik wykazuje, że ma niespełna siedmioletnią córkę z niejaką Anette Hansen. Charlotte Isabel, bo takie imiona nosi dziewczynka, jest owocem szalonej imprezy z czasów liceum, tej samej, której opis można znaleźć w powieści "Człowiek, który pokochał Yngvego". Wkrótce Anette informuje Jarlego, że wyjeżdża na wakacje, a Charlotte Isabel przyleci do niego z Oslo, by wreszcie poznać swojego tatę. Oszołomiony Jarle zjawia się na lotnisku i staje oko w oko z siedmiolatką, która wywróci do góry nogami jego dotychczasowe studenckie życie. Książka została zekranizowana w 2011 roku. Zabawna, odkrywcza, elegancko napisana, ironiczna i jednocześnie sentymentalna książka. Wysoki poziom realizacji! "Adresseavisen", Norwegia.

Charlotte Isabel Hansen

Autor: Tore Renberg
Wydawnictwo: Akcent, luty 2012

Recenzja

"Jestem niecierpliwy i względnie impulsywny, po ziemi stąpam twardo, choć czasem także krzywo…"

… i właśnie ktoś taki dowiaduje się, że siedem lat wcześniej na pewnej imprezie został ojcem. W przeciągu tych siedmiu lat Jarle Klepp żył w błogiej nieświadomości, że tamtej nocy poczęła się Charlotte Isabel Hansen, która z impetem miała wparować w jego studencko-literackie, pełne wyuzdania i alkoholu życie, i wywrócić jego dotychczasową egzystencję do góry nogami. Przynajmniej na razie jeszcze tak myśli.

Jak było naprawdę? Czy jeden tydzień może uczynić z kogoś etatowego ojca? Tore Renberg w Charlotte Isabel Hansen zabiera nas ponownie w świat Jarlego, pragnąc opowiedzieć to, co nieopowiedziane i uzupełnić tak dziwne, jak nieprzewidywalne CV pana Kleppa.

Tym razem rubryka wskazała rok 1997. Dokładnie 6 września 1997 roku. Skacowany Jarle odbiera swoją córkę lotniska, a ludzie siedzą przed telewizorami i patrzą na pogrzeb księżnej Diany. Idealny dzień na rozpoczęcie ojcostwa.

"Ty jesteś tatuś."

Dzieci stawiają wszystko takie, jakim jest. Jarle jest tatusiem, który ma się zająć małą Lotte. Tatą jest mężczyzna mamy. Natomiast pijana kobieta przybyła późną nocą do mieszkania tatusia musi być jego dziewczyną. To wszystko jest takie proste, prawda?

Tore Renberg w sposób umiejętny kreuje postać Charlotte Isabel, która zadając tysiące pytań i stwierdzając rzeczy oczywiste obnaża reguły świata dorosłych, pozwala się z nich śmiać, ale i stawia czytelnika – niezależnie od wieku – przed próbą weryfikacji takiej rzeczywistości. Kontrastuje to z dziecięcością, radością i żywością siedmioletniej dziewczynki, która chłonie świat. Aż chłonie. Rejestruje skrupulatnie najdrobniejsze szczegóły i stawia je w formie pytań do każdego z nas.

Autor posuwa się nawet krok dalej, wystawiając na próbę inteligencję, czytającą Prousta i Bachtina oraz literackie pismo "Morgenbladet". Czy i oni w starciu z tym małym żywiołem będą musieli spojrzeć na siebie inaczej? I dlaczego tak się stanie? Dlaczego Herdis Snartemo, piękna charyzmatyczna i piekielnie bogata doktorantka, na której punkcie Jarle oszalał, z „feministycznej dziwki” staje się przy dziewczynce prawie-czułą kobietą? Dlaczego Hasse – nieprzeciętnie zdolny student literaturoznawstwa - będący odbiciem młodego Jarle, pragnie być nazywany wujkiem, co wcześniej nie przeszłoby mu przez myśl? Dlaczego, w końcu, sam Jarle zaczyna mieć wątpliwości co do drogi, którą kroczy?

Żyć lub myśleć

Przed takim dylematem zostają postawieni wszyscy bohaterowie książki. Czym różni się jedno o drugiego? Przecież wydaje się nam, że możemy iść przez życie, jednocześnie myśląc o tym i o tamtym. Czy aby na pewno? Jak słusznie zauważa Jarle, to dzieci i n o r m a l n i ludzie żyją , a myślący tego świata tylko myślą. Zaprzeczymy? Nie sądzę. Sam spoglądam w tym momencie jedynie kilka lat wstecz i widzę, że Jarle ma – niestety - rację. Z roku na rok ujmujemy radości, zastępując ją refleksjami. Później jesteśmy już tylko refleksjami, które myślą. Tore Renberg, na szczęście, podsuwa receptę na ten przykry precedens.

Czarownica, Króliczek, Księżna oraz Klaun

Pomimo że książka zasadniczo skupia się na wątku Charlotte i Jarlego, nie można nie wspomnieć o kobietach, które przewijały się przez całą opowieść, wabiąc, nęcąc, pragnąc… czy pouczając naszego świeżo upieczonego ojca. Renberg konstruuje cztery odmienne, niezależnie od siebie portrety psychologiczne, pokazując czytelnikom, jak mogą się różnić te cztery kobiety. Księżna (Hendris) pozostawała w luźnym związku z Jarle, zapewniając mu fizyczność, Króliczek (Greta) była oryginalnej urody sąsiadką, z którą Jarle najchętniej by się przespał, a Klaun (Sara Klepp) kochała swego syna, wiedząc, że popełni jeszcze wiele błędów nim stanie się prawdziwym mężczyzną.

Ale to z Czarownicą Jarle miał dziecko. Z normalną, prostą kobietą – Anette Hansen, z którą przyjdzie mu jeszcze raz stanąć oko w oko i powrócić myślami do czasów, gdy to się s t a ł o.

"Musisz ją kochać" – przecież dziecko to nie Tamagotchi.

Jarle Klepp stara się być dobrym ojcem, jednocześnie nie chcąc nim być wcale. Chce być odpowiedzialny, a pozwala sobie na skrajną nieodpowiedzialność. Pragnie żyć (choćby jako koń małej Lotte!), a jedynie myśli o onomastyce proustowskiej. Sądzi, że będzie tatusiem po swojemu, popełniając błędy własnego ojca. Sprzeczność goni sprzeczność, co zostało również wyrażone w języku powieści. Żywa i barwna narracja, przeplatana raz dynamicznymi scenami, a raz rozdziałami jakby spoza książki nie pozwala się nudzić ani przez moment.

Tore Renberg po raz kolejny udowodnił, że potrafi pisać zarówno w sposób delikatny oraz liryczny, jak i ironiczny, bezczelny i kąśliwy. To wszystko ubrane w taką a nie inną fabułę, w której to – jak w przypadku Człowieka, który pokochał Yngvego – główną postacią autor czyni nie Jarlego, a Charlotte (wcześniej Yngvego). Ma się wrażenie, że każda kolejna powieść o tym człowieku pozwala czytelnikowi poznać tak Jarlego, jak osobę, która jest swego rodzaju zwrotnicą w jego życiu.

Po co światu kolejne dziecko?

To pytanie padało wielokrotnie z ust wielu ludzi, których spotykamy na co dzień. To pytanie ma na dobrą sprawę wydźwięk retoryczny i każdy z nas zdaje sobie z tego doskonale sprawę. Na to pytanie odpowiada Tore Renberg w Charlotte Isabel Hansen - książce, która zaskoczy swoją niebanalnością i świeżością, oryginalnym podejściem do tematu i fabułą wciągającą na tyle, że człowiek zatraci się w świecie Jarlego Kleppa, nie wiedząc nawet kiedy.

Cieszę się, że udało się utrzymać panu poziom, panie Renberg. Cieszę i za to dziękuję."