Gorąco zapraszamy 8 grudnia o godz. 19:30 na koncert symfoniczny w Filharmonii Narodowej w Warszawie.

Orkiestra Filharmonii Narodowej
Jacek Kaspszyk - dyrygent
Andreas Schager - tenor
Mathias Hausmann - baryton
Gustav Mahler - X Symfonia - Adagio [24']
Gustav Mahler - Pieśń o ziemi [66']

Na początku XX w. spore zainteresowanie wywołała publikacja antologii poezji chińskiej w niemieckich przekładach (właściwie – parafrazach, bazujących na innych dostępnych tłumaczeniach) Hansa Bethgego, Die chinesische Flöte. Zafascynowała także Gustava Mahlera, zdruzgotanego w owym czasie ogromem nieszczęść, które dotknęły go w roku 1907 (śmierć córki, dymisja z funkcji dyrektora Opery Wiedeńskiej, diagnoza poważnej choroby serca). W pełnych filozoficznej zadumy wierszach o samotności, przemijaniu, umieraniu, dla których tło stanowi niezmienna – i niezmiennie piękna natura, Mahler odnalazł nostalgiczne pocieszenie, a umuzyczniając orientalną poezję sprzed stuleci stworzył jedno ze swych najgłębszych i najbardziej osobistych dzieł: Pieśń o ziemi (1909). Często widzi się w nim rodzaj muzycznego testamentu, bo choć nie było dziełem ostatnim, to zdaje się najpełniej urzeczywistniać ideał, do którego kompozytor dążył przez całe życie: syntezę gatunku symfonicznego i pieśniowego. To bowiem sześć orkiestrowych pieśni tworzących integralny cykl symfoniczny (nienawiązujący jednak wprost do tradycyjnego układu) z fascynująca partią rozbudowanej, ale też często traktowanej quasi-kameralnie orkiestry. Śpiewane są naprzemiennie przez tenor i alt (głosy ani razu nie łączą się w duet); kompozytor dopuścił zastąpienie altu barytonem, co długo ignorowano i do dziś jest raczej rzadkie (znakomite kreacje stworzył tu niegdyś Dietrich Fischer-Dieskau). Podczas koncertu będziemożna usłyszeć taką właśnie wersję.

Arnold Schoenberg sugerował, że Mahler nie nazwał swej Pieśni o ziemi symfonią także dlatego, by oszukać przeznaczenie wobec przesądu głoszącego, iż żaden wielki kompozytor nie może przekroczyć liczby dziewięciu ukończonych symfonii (wskazywano tu Beethovena, Brucknera, Dvořáka). Jeśli nawet to tylko anegdota, to faktem jest, że po wspomnianym cyklu Mahler ukończył jeszcze swą Dziewiątą (1909) i latem 1910 przystąpił do pracynad Dziesiątą – wyczerpująca podróż do USA w kolejnym roku ostatecznie zrujnowała zdrowie pięćdziesięcioletniego kompozytora, który zmarł wkrótce po powrocie do Wiednia, pozostawiając swe opus ultimum w szkicach. Z pięciu zarysowanych części symfonii najbardziej zaawansowane było pierwsze Adagio, jednak próby rekonstrukcji (podejmowane przez kolejnych kompozytorów i dyrygentów) trwały aż pół wieku. Dopiero Deryck Cooke, należący do najwybitniejszych badaczy twórczości Mahlera dokonał (we współpracy z braćmi-kompozytorami Colinem i Davidem Matthewsami) skompletował partyturę, a prawykonanie odzyskanego fragmentu miało miejsce w Londynie w 1964 roku.

źródło: organizator