Romans, zazdrość, zdrada i zbrodnia: kino sięgało po te tematy w zasadzie od początku swojego istnienia. Tegorocznym motywem przewodnim Święta Niemego Kina stanie się więc miłość. Ze szczególnym uwzględnieniem tej nieszczęśliwej…

Filmoteka Narodowa po raz trzynasty zaprasza na swój flagowy festiwal: Święto Niemego Kina – pokazy filmowe z muzyką na żywo.

Tegoroczny program ma spowodować, że widz stołecznego Iluzjonu wspólnie z bohaterami będzie przeżywał miłosne rozterki, rozczulał się podczas romantycznych scen albo odczuwał współczucie dla zdradzonych. W końcu „nie ma miłości bez zazdrości”!

Na ekranie przyjrzymy się (nie tylko filmowym) związkom gwiazd. W Iluzjonie zagoszczą m.in.: Pola Negri, Rudolf Valentino, Halina Bruczówna i Buster Keaton. Zbadamy także relację Sienkiewicz vs kino.

Święto Niemego Kina rozpoczniemy „Bartkiem zwycięzcą” - wierną adaptacją noweli Sienkiewicza z 1923 roku, do której zagra Rafał Rozmus z orkiestrą. W programie także: "Krew na piasku", „Bestia” czy „Ludzie bez jutra”

PROGRAM

8 kwietnia

19.00 „Bartek Zwycięzca” 43 min., Polska 1923
reż. i scen.: Edward Puchalski; zdj.: Zbigniew Jaszcz; wyk.: Władysław Pytlasiński, Eugenia Zasempianka, Roman Żelazowski

Film jest wierną adaptacją noweli Henryka Sienkiewicza pod tym samym tytułem. Jego bohaterem jest chłop z Wielkopolski, który zostaje wcielony do armii pruskiej i wyróżnia się w walkach na froncie we Francji w 1870 roku. Po powrocie do domu, przekonany, że jego zasługi zostaną docenione, gorzko się rozczarowuje. Doświadcza bezwzględności zaborcy i staje się ofiarą cynicznych metod germanizacyjnych. W roli tytułowej wystąpił słynny polski zapaśnik Władysław Pytlasiński.

Muzyka: Rafał Rozmus z orkiestrą

21.30 „Krew na piasku”
(Blood and Sand) 80 min.,USA1922
reż.: Fred Niblo; scen.: June Mathis; zdj.: Alvin Wyckoff; wyk.: Rudolph Valentino, Lila Lee, Nita Naldi, George Field

Młody i ambitny Juan Gallardo mieszka wraz z matką na przedmieściach Sewilli. Jego wielkim marzeniem jest zostanie matadorem. Wkrótce jego marzenie się spełnia, a chłopak dzięki swojemu talentowi staje się bożyszczem tłumów. Jedną z jego wielbicielek jest Carmen, przyjaciółka z dzieciństwa. Młodzi zakochują się w sobie i pobierają. Jednak ich szczęście nie trwa długo, bo po jednej z przegranych walk Juan poznaje bogatą wdowę, z którą nawiązuje romans. Miłosny trójkąt ściąga na niego nieszczęście. Scenariusz filmu powstał na podstawie powieści Vicente Blasco Ibáñeza.

Muzyka: RESINA (Karolina Rec)

9 kwietnia

18.00 „Syn Szejka”
(The Son of the Sheik) 68 min.,USA1926
reż.: George Fitzmaurice; scen.: Frances Marion, Fred De Gresac; zdj.: George Barnes; wyk.: Rudolph Valentino, Vilma Bánky, George Fawcett, Montagu Love, Agnes Ayres

Wielki sukces kasowy i frekwencyjny, najlepszy i zarazem ostatni film w karierze Rudolpha Valentino. Aktor wciela się w dwie postaci: starego szejka i jego syna Achmeda. Pełna zaskakujących zwrotów akcji fabuła skupia się głównie na wątku miłosnym, ukazując przeszkody, jakie musi pokonać młody szejk, by zdobyć serce pięknej tancerki Jasmine. Valentino partneruje w filmie młoda, piękna i utalentowana Vilma Bánky, amerykańska aktorka węgierskiego pochodzenia, z którą spotkał się on rok wcześniej na planie „Czarnego orła” wyreżyserowanego przez Clarence’a Browna. „Syn szejka” okazał się ostatnim filmem Valentino, który zmarł przed premierą dzieła.

Muzyka: Enchanted Hunters

20.00 „Batalion”
(Batalion) 96 min., Czechosłowacja 1927
reż. i scen.: Přemysl Pražský; zdj.: Jaroslav Blažek; wyk.: Karel Hašler, Bronislava Livia, Vladimír Pospíšil-Born, Karel Noll, Eman Fiala

Akcja filmu rozgrywa się pod koniec XIX wieku na terenie Czech. Uher, młody prawnik, wraca do domu i zastaje żonę w ramionach kochanka. Po kłótni małżeńskiej udaje się do pobliskiego baru Batalion, gdzie poznaje jego stałych bywalców. Wśród nich są: były aktor, złodziej, weteran wojskowy, prostytutka i młoda dziewczyna Lojzka, którą Uher uwodzi. Z czasem staje się opiekunem grupy zagubionych dusz, którym stara się pomóc. Wkrótce sam jednak popada w kłopoty i wskutek nadużywania alkoholu trafia do szpitala. Zostawionego samemu sobie bohatera odwiedza Olga, córka jego byłego pracodawcy. Uher, pogrążony w delirium, widzi w niej swoją żonę, której w finale wybacza zdradę. Jeden z najlepszych czechosłowackich filmów niemych. Na uwagę zasługują efektowne sceny oddające stan psychiczny bohatera oraz realizm w duchu kammerspiel.

Muzyka: Niewolnicy Saturna

22.30 „Bestia” 48 min., Polska 1917
reż.: Aleksander Hertz; zdj.: Witalis Korsak-Gołogowski; wyk.: Pola Negri, Maria Dulęba, Witold Kuncewicz, Jan Pawłowski, Mia Mara

Melodramat w całości nakręcony w Polsce, zrealizowany w najstarszej polskiej wytwórni filmowej „Sfinks”z Polą Negri – przyszłą gwiazdą Hollywood – w roli głównej. Bohaterką filmu jest młoda dziewczyna, ku rozpaczy rodziców spędzająca czas w towarzystwie apaszów, wśród których jest jej ukochany – Dymitr. Po kłótni z rodzicami ucieka z domu. W hotelu podstępnie upija swojego kochanka, okrada go i porzuca. Postanawia rozpocząć samodzielne życie i zatrudnia się jako tancerka w kabarecie, w którym poznaje bogatego przemysłowca Aleksego i nawiązuje z nim romans. Dziewczyna nie wie, że Aleksy jest żonaty, a upokorzony Dymitr planuje na niej zemstę.

Muzyka: Dominika Korzeniecka + Łukasz Kaniewski (Tania O.)

10 kwietnia

15.00 Buster Keaton: „Jeden tydzień” / „W teatrze” / „Blada twarz” / „Zrobiony w balona” 88’
Muzyka: Jerz Igor Orkiestra

„Jeden tydzień”
(One Week) 24 min., USA 1920
reż. i scen.: Buster Keaton, Edward F. Cline; zdj.: Elgin Lessley; wyk.: Buster Keaton, Sybil Seely, Joe Roberts

Zabawna i przewrotna historia nowożeńców, którzy w prezencie ślubnym dostają dom w częściach do samodzielnego montażu. Zanim więc się wprowadzą, muszą go sami złożyć. Buster obiecuje żonie, że upora się z pracą w jeden tydzień. Czas odmierzany kartkami zrywanymi z kalendarza niebezpiecznie się kurczy, a bohater stale napotyka nowe przeszkody.

„W teatrze”
(The Playhouse) 22 min.,USA1921
reż. i scen.: Buster Keaton, Edward F. Cline; zdj.: Elgin Lessley; wyk.: Buster Keaton, Joe Roberts, Virginia Fox, Edward F. Cline, Joe Murphy

Kolejna krótkometrażowa komedia Bustera Keatona, w której tym razem mistrz burleski jest odtwórcą prawie wszystkich ról – od aktora na scenie, przez chór, dyrygenta i muzyków, po widownię. Dzięki imponującemu wykorzystaniu różnych technik montażu, komik pojawia się na ekranie w kilku wcieleniach jednocześnie. Fabuła filmu opisuje losy szeregowego pracownika teatru, który marzy o sławie i uznaniu.

„Blada twarz”
(The Paleface) 20 min., USA 1922
reż.: Buster Keaton, Edward F. Cline; scen.: Buster Keaton; zdj.: Elgin Lessley; wyk.: Buster Keaton, Joe Roberts, Virginia Fox

Bezwzględny magnat naftowy daje Indianom jeden dzień na opuszczenie ich terenów. Indianie nie zamierzają się poddać nakazowi i postanawiają walczyć o swoje ziemie. Ostrzegają, że zabiją pierwszego białego, jakiego zobaczą na swoim terenie. Okazuje się nim Buster Keaton, który pojawia się w rezerwacie w poszukiwaniu rzadkich gatunków motyli. Zostaje schwytany i grozi mu spalenie na stosie. Dzięki wrodzonemu sprytowi udaje mu się przetrwać. Staje się członkiem plemienia Indian i razem z nimi walczy o zachowanie ich rodzimego terytorium.

„Zrobiony w balona”
(The Balloonatic) 22 min., USA 1923
reż. i scen.: Buster Keaton, Edward F. Cline; zdj.: Elgin Lessley; wyk.: Buster Keaton, Phyllis Haver

Buster Keaton przechodząc przez park rozrywki przypadkowo staje się uczestnikiem lotu balonem. Ląduje w lesie, gdzie spotyka Phyllis Haver. Oboje rywalizują ze sobą, prezentując sobie nawzajem umiejętności przetrwania na dzikim terenie. Buster Keaton, któremu wytwórnia zostawiła pełną swobodę twórczą, podobnie jak w poprzednich komediach, prezentuje cały wachlarz gagów i zaskakujących rozwiązań technicznych. Jest to jedna z ostatnich krótkometrażowych komedii Keatona, który wkrótce zaczął realizować filmy pełnometrażowe.

18.00 „Quo vadis?”
(Quo vadis) 110 min., Włochy/Niemcy 1923
reż. i scen.: Gabrielle D' Annuzio, Georg Jacoby; wyk.: Emil Jannings, Lillian Hall Davis, Elena Di Sangro, Elga Brink, Rina De Liguoro, Alphons Fryland, Andree Habay

Wysokobudżetowa produkcja i trzecia z kolei adaptacja powieści Henryka Sienkiewicza w okresie kina niemego. Mimo ogromnych nakładów finansowych, zaangażowania międzynarodowej ekipy i legendarnego Emila Janningsa do roli Nerona, film nie okazał się komercyjnym sukcesem. Publiczność wciąż miała w pamięci doskonałą ekranizację Enrica Guazzoniego z 1912 roku, niemniej i tym razem doceniano stronę wizualną dzieła, szczególnie w drugiej części filmu – w scenach pożaru Rzymu i męczeństwa chrześcijan na arenie cyrku Nerona. Chwalono również Andree Habay za rolę Petroniusza oraz Alphonsa Frylanda jako Winicjusza.

Muzyka: Anna Zaradny

21.00 „Ludzie bez jutra” 87 min., Polska 1921
reż.: Aleksander Hertz; scen.: Stanisław Jerzy Kozłowski; zdj.: Zbigniew Gniazdowski; wyk.: Józef Węgrzyn, Halina Bruczówna, Paweł Owerłło, Iza Kozłowska, Maria Hryniewiczówna, Czesław Knapczyński, Helena Sulima

Film „Ludzie bez jutra” to jeden z najwcześniejszych polskich filmów niemych – zrealizowany został w 1919 roku, jednak na ekrany wszedł, po wielu poprawkach, dopiero dwa lata później. Jego atutem jest sensacyjna fabuła inspirowana pochodzącą jeszcze z czasów zaborów autentyczną historią nieszczęśliwego romansu aktorki Marii Wisnowskiej z rosyjskim oficerem Barteniewem, który z zazdrości zastrzelił w swoim mieszkaniu młodą, dobrze zapowiadającą się artystkę Warszawskich Teatrów Rządowych.

Rosyjskiego oficera zagrał Józef Węgrzyn, jeden z najwybitniejszych polskich aktorów pierwszej połowy XX wieku. W rolę jego kochanki wcieliła się Halina Bruczówna, gwiazda teatru i filmu, dla której była to ostatnia rola w rodzimej kinematografii przed wyjazdem do Stanów Zjednoczonych. Ciekawostką jest fakt, że „Ludzie bez jutra” to jedyny film z udziałem Haliny Bruczówny, który zachował się do naszych czasów.

Muzyka: Paweł Szamburski, Patryk Zakrocki, Sebastian Wypych

źródło: organizator