Motywem przewodnim 13. edycji festiwalu będzie konflikt. Kurator Programu głównego, Wojciech Nowicki, zaprosił do Krakowa zarówno legendy światowej fotografii (m.in. Josef Koudelka, Zhang Dali, Indre Serpytyte), jak i wschodzące gwiazdy sztuki współczesnej (m.in. wielokrotnie nagradzana Joanna Piotrowska). Program uzupełniają dziesiątki wydarzeń towarzyszących: spotkań, projekcji, warsztatów i akcji. Wszystkie odbędą się w Krakowie, od 14 maja do 14 czerwca 2015 roku. Kurator: Wojciech Nowicki.

MIESIĄC FOTOGRAFII W KRAKOWIE 2015

Miesiąc Fotografii w Krakowie jest czołowym europejskim festiwalem fotograficznym i jednym z największych cyklicznych wydarzeń poświęconych sztukom wizualnym w Polsce. Motywem przewodnim 13. edycji festiwalu będzie konflikt. Kurator Programu głównego, Wojciech Nowicki, zaprosił do Krakowa zarówno legendy światowej fotografii, jak i wschodzące gwiazdy sztuki współczesnej. Równie interesująco zapowiada się Sekcja ShowOFF, w ramach której prezentowane są projekty młodych twórców, wyłonione w drodze otwartego konkursu. Ważnym elementem programu festiwalu jest także kolejna edycja Przeglądu Portfolio i związanej z nim nagrody Griffin Art Space. Program uzupełniają dziesiątki wydarzeń towarzyszących: spotkań, projekcji, warsztatów i akcji. Wszystkie odbędą się w Krakowie, od 14 maja do 14 czerwca 2015 roku.

Motyw przewodni: konflikt

Tematem Programu głównego Miesiąca Fotografii w Krakowie 2015 jest konflikt, a jego kuratorem Wojciech Nowicki, uznany krytyk, kolekcjoner, pisarz i fotograf. W programie znajdą się wystawy klasyka światowej fotografii, Josefa Koudelki, a także wystawy o charakterze artystyczno-dokumentalnym (jak cykl Zhanga Dali, poświęcony cenzurze fotografii w maoistowskich Chinach). Zaprezentowane zostaną także fotografie wielokrotnie nagradzanej Joanny Piotrowskiej (m.in. z cyklu Frowst), skupione na dwoistej, miłosno-nienawistnej bliskości, oraz zdjęcia Indrė Šerpytytė (1944–1991), która podejmuje w swoich pracach temat pamięci. Markus Schaden (dyrektor The PhotoBookMuseum w Kolonii) jest kuratorem wystawy o przedstawieniu konfliktów w albumach fotograficznych; Paweł Szypulski podejmuje temat płci i rasy w fotografii; Łukasz Gorczyca i Adam Mazur za pomocą albumów i książek opowiadają historię zawłaszczania (m.in. politycznego) narodowego symbolu, rzeki Wisły. Wreszcie Wojciech Nowicki – w roli kuratora jednej z wystaw – skupia się na momentach, w których fotografia nagle okazuje się bezradna: na przykładzie zdjęć dokumentalnych wskaże chwile, kiedy obiektyw zostaje skierowany w niewłaściwą stronę.

Program główny Miesiąca Fotografii w Krakowie 2015 to medytacja nad możliwościami i ograniczeniami medium wobec konfliktu, tematu, do którego dokumentowania – wydawać by się mogło – jest ono stworzone. A jednak nie zawsze: bo konflikt to nie tylko starcia zbrojne; konflikty rozgrywają się często tylko w czyjejś wyobraźni, składają się na nie trudne do uchwycenia gesty, nawet wspomnienia. Czy fotografia może w pełni udokumentować sytuacje konfliktowe, niezależnie od ich natury, bez wsparcia innego medium – słowa pisanego, dokumentacji filmowej? Czy da się opowiedzieć za pomocą fotografii o wydarzeniach z przeszłości? To tylko niektóre z pytań, jakie stawia kurator Programu głównego, Wojciech Nowicki.

Wystawy Programu głównego jak co roku odbywają się w najlepszych przestrzeniach ekspozycyjnych Krakowa, m.in. w Galerii Bunkier Sztuki, Muzeum Sztuki Współczesnej MOCAK, Muzeum Manggha i Muzeum Etnograficznym.

Sekcja SHOWOFF

Drugą część programu Miesiąca Fotografii stanowi Sekcja ShowOFF, w ramach której zostaną zaprezentowane premierowe projekty młodych twórców wyłonionych w drodze otwartego konkursu. Nad ostatecznym kształtem wystaw pracują oni pod okiem uznanych specjalistów w dziedzinie sztuk wizualnych: Marty Kołakowskiej, kuratorki i właścicielki warszawskiej Galerii LETO, Michaela Ackermana, amerykańskiego fotografa, członka słynnej Agencji VU’, Igora Omuleckiego, fotografa i wykładowcy, oraz Martina Kollara, wielokrotnie nagradzanego artysty i filmowca. Grono kuratorskie uzupełnia Ania Nałęcka, wybitna polska projektantka związana z kolektywem Sputnik Photos, która wraz z jednym z laureatów Sekcji ShowOFF stworzy projekt książki fotograficznej.

W tym roku po raz pierwszy w Sekcji ShowOFF w gronie kuratorskim znajdą się zagraniczni specjaliści. Także po raz pierwszy wszystkie wystawy młodych artystów zagoszczą w jednej, specjalnie zaaranżowanej przestrzeni. Dzięki temu widzowie będą mogli skonfrontować z sobą poszczególne projekty.

Laureaci Sekcji ShowOFF 2015 to: Ilias Georgiadis, Helio Leon, Łukasz Kuś, Gabriel Orłowski, Wiktor Dąbkowski, Michał Smandek, Dorotka Kaczmarek, Anna Zagrodzka.

Przegląd Portfolio i nagroda Griffin Art Space

Przegląd Portfolio organizowany w ramach Miesiąca Fotografii to świetna okazja, by poddać swoje prace ocenie wybitnych specjalistów. W gronie recenzentów znaleźli się, jak co roku, polscy i zagraniczni krytycy, galerzyści, artyści i teoretycy (m.in. laureat tegorocznego Paszportu „Polityki” Jakub Woynarowski). Uczestnicy przeglądu podczas dwudziestominutowych indywidualnych spotkań mogą poznać opinie recenzentów na temat swoich prac oraz nawiązać cenne kontakty. Ponadto najlepsze z zaprezentowanych portfolio otrzyma prestiżową nagrodę ufundowaną przez Fundację Griffin Art Space.

Zainicjowana w 2014 roku nagroda Griffin Art Space ma na celu promocję ciekawych i dojrzałych projektów artystycznych. Jej laureat, wybrany spośród uczestników przeglądu portfolio, będzie mógł stworzyć profesjonalną teczkę kolekcjonerską oraz zaprezentować swój projekt w formie wystawy. Teczka ubiegłorocznego zwycięzcy, Bogusława Madeja, podczas festiwalu będzie prezentowana w Centrum Biurowym Lubicz (gdzie odbywa się także Przegląd).

Spotkania mistrzowskie, wydarzenia towarzyszące

Program festiwalu uzupełniają jak zwykle liczne wydarzenia towarzyszące. Szczególną uwagę warto zwrócić na cykl Spotkań mistrzowskich, do których zaproszono zarówno artystów prezentujących swoje wystawy w programie głównym, jak i specjalistów, którzy o sytuacjach związanych z konfliktem wiedzą wiele z własnych doświadczeń (takich jak m. in. legendarny polski fotoreporter Krzysztof Miller). Program wydarzeń to także warsztaty, prezentacje, projekcje filmów i oprowadzania kuratorskie.

Krakow Photo Fringe

Równolegle z Miesiącem Fotografii odbywają się również wydarzenia w ramach III edycji Krakow Photo Fringe. Jest to niezależna platforma skupiająca propozycje nadesłane do organizatorów – Fundację Sztuk Wizualnych oraz Fundację Lablab – przez artystów, animatorów, aktywistów, galerie i wszystkich tych, których pasją jest fotografia. Sukces dwóch poprzednich edycji – w ramach których odbyło się ponad 100 wydarzeń i wystaw – skłonił organizatorów do rozszerzenia formuły Photo Fringe na całą Małopolskę, wystawy i wydarzenia odbywać się będą m.in. w Zakopanem, Tarnowie i Rabce.

FUNDACJA SZTUK WIZUALNYCH

Fundacja Sztuk Wizualnych to organizacja pozarządowa stworzona w 2001 roku w Krakowie. Jej celem jest promocja i popularyzacja sztuk wizualnych w Polsce. Głównym polem działalności Fundacji jest fotografia, a misją szukanie jej nowych definicji w kontekście sztuki współczesnej, historii i socjologii. Obok organizowanego co roku festiwalu Miesiąc Fotografii w Krakowie fundacja prowadzi wieloletnie przedsięwzięcia, takie jak opracowanie archiwum Zofii Rydet, promocja twórczości Jana Dziaczkowskiego czy interdyscyplinarny projekt Rajza po Kato.

GRIFFIN ART SPACE – MECENAS FESTIWALU

Griffin Art Space to instytucja powołana przez Griffin Group, aby wspierać i promować sztukę. Założeniem Griffin Art Space jest ożywianie życia artystycznego i promowanie współpracy biznesu z kulturą. Głównym sposobem działania jest mecenat nad najciekawszymi wydarzeniami kulturalnymi oraz działalnością wyróżniających się instytucji kultury. Griffin Art Space wspiera między innymi: Międzynarodowe Biennale Sztuki Mediów WRO, Galerię CZUŁOŚĆ i Miesiąc Fotografii w Krakowie. Równolegle Griffin Art Space organizuje wystawy i wydarzenia kulturalne pod własnym szyldem oraz buduje własną kolekcję sztuki.

Temat przewodni okiem kuratora wystawy Wojciecha Nowickiego

Tematem programu głównego Miesiąca Fotografii w Krakowie 2015 jest konflikt. Będzie to więc medytacja nad możliwościami i ograniczeniami medium wobec tematu, do którego dokumentowania – wydawać by się mogło – jest stworzone. A jednak nie zawsze: bo konflikt to nie tylko starcia zbrojne; konflikty rozgrywają się często tylko w czyjejś wyobraźni, na konflikty składają się trudne do uchwycenia gesty, nawet wspomnienia. Czy fotografia może w pełni udokumentować sytuacje konfliktowe, niezależnie od ich natury, bez podpórki innego medium – słowa pisanego, dokumentacji filmowej? Czy za pomocą fotografii da się opowiedzieć o wydarzeniach z przeszłości? To tylko niektóre z pytań, jakie sobie stawiamy.

W programie pokazana zostanie wystawa klasyka światowej fotografii, Josefa Koudelki, a także wystawy o charakterze artystyczno-dokumentalnym (jak cykl Zhanga Dali poświęcony cenzurze fotografii w maoistowskich Chinach). Fotografie wielokrotnie nagradzanej Joanny Piotrowskiej (m.in. z cyklu Frowst, wydanego w zeszłym roku przez wydawnictwo MACK Books) skupiają się na dwoistej, miłosno-nienawistnej, bliskości; Indrė Šerpytytė (1944–1991) podejmuje temat pamięci. Markus Schaden (dyrektor The PhotoBookMuseum w Kolonii) jest kuratorem wystawy o przedstawieniu konfliktów w – jak to sam ujmuje – osobnym medium, za jakie uważa albumy fotograficzne. Paweł Szypulski podejmuje temat płci i rasy w fotografii. Łukasz Gorczyca i Adam Mazur za pomocą albumów i książek opowiadają historię zawłaszczania (między innymi politycznego) narodowego symbolu – rzeki Wisły. Wojciech Nowicki wreszcie skupia się na momentach, w których fotografia wydaje się bezradna: na przykładzie zdjęć dokumentalnych wyłapuje chwile, kiedy obiektyw skierowany jest w niewłaściwą stronę.

Punktem wyjścia dla rozważań poświęconych fotograficznym przedstawieniom konfliktu jest mistrzowski, klasyczny już reportaż, Praga’68. Jego autor, Josef Koudelka, wówczas trzydziestoletni fotograf teatralny, spontanicznie zareagował na wydarzenia: razem z innymi wyszedł na ulice Pragi, żeby udokumentować wtargnięcie obcych wojsk, tę krzywdę, jaka się działa jego miastu, państwu, współobywatelom; krzywdę, która działa się jemu samemu. Tematem zdjęć Koudelki nie są więc tylko praskie wydarzenia, ale i konflikt pomiędzy obcymi wojskami a człowiekiem, owym samotnym w tłumie. Po jednej stronie sowieckie czołgi, po drugiej – zwykli prażanie, w tym fotograf, którego jedyną bronią jest możliwość dania świadectwa. Im wszystkim za wcześnie zachciało się wolności; przyszło na nią czekać jeszcze ponad dwadzieścia lat.

Praga’68 to dla nas niezwykle interesujący dokument, nie tylko dlatego, że polscy żołnierze pojechali wtedy do Czechosłowacji bronić socjalizmu. To także możliwa, ale szczęśliwie niezrealizowana, wersja naszej historii, a jednocześnie uniwersalna opowieść o dążeniu do wolności, która napotyka na przeszkody, zdawałoby się, nie do pokonania. Przezwyciężą je dopiero upór i czas. Cykl Koudelki opowiada o wydarzeniach wyjątkowych, a przy tym dla wielu zrozumiałych, co więcej – zapamiętanych, jeśli nie pamięcią własną, to odbitą, zapożyczoną. To także dokument, który pełni wykorzystuje możliwości języka fotografii: jest plastycznie zwięzły, nieobarczony ozdobnikami, wykorzystujący elementy zagadkowe – jak na ikonicznym zdjęciu ręki z zegarkiem na przegubie ponad wyludnionym miastem. Josef Koudelka daje mistrzowską lekcję tego, w jaki sposób fotografia może ukazać konflikt – ten najbardziej oczywisty, zbrojny.

A jednak to nie wojny, powstania czy napięcia społeczne są tematem festiwalu – choć i one się przewijają w wystawach Programu Głównego trzynastej edycji Miesiąca Fotografii. Festiwal staje się raczej platformą służącą rozmyślaniom nad możliwościami i ograniczeniami samego medium. Dzieje się tak w przypadku wystaw Joanny Piotrowskiej, która poprzez swoje projekty zdaje relację z opresyjnego charakteru relacji międzyludzkich; Zhanga Dali, który w cyklu A Second History wskazuje na oczywiste zafałszowania historii, które co prawda z upływem czasu są odkrywane, lecz drukowany ślad po nich pozostaje, zapisany w książkach i czasopismach; Indrė Šerpytytė – śledzącej miejsca konfliktów i kaźni na Litwie – po latach pozostają po nich miejsca i pamięć, ale dokumentacja domaga się artystycznego przetworzenia i słownego komentarza, bo bez nich nie sposób zrozumieć obrazu.

Także wystawy stworzone specjalnie na potrzeby Miesiąca Fotografii w Krakowie koncentrują się na konfliktach interesów, wypaczających znaczenie obrazu: w przypadku wystawy Pawła Szypulskiego, poświęconej Ciału obcemu w fotografii artystycznej, modowej, dokumentalnej, reportażowej i naukowej – autor koncentruje się na fotograficznych przedstawieniach rasy i płci, szczególny nacisk kładąc na zawłaszczający charakter obrazów przedstawicieli innych niż biała odmian człowieka oraz przedstawień kobiet. Łukasz Gorczyca i Adam Mazur ukazują anektujący charakter wydawnictw książkowych, związanych z jednym z polskich symboli – rzeką Wisłą, której przedstawienia (a także miast nad nią położonych) są silnie uzależnione od czasu i polityki.

Tradycją Miesiąca Fotografii w Krakowie staje się wystawa kuratora Programu Głównego: Wojciech Nowicki pokaże to, co się dzieje Tuż obok – zdjęcia wykonane podczas jednego z najkrwawszych konfliktów XX wieku – pierwszej wojny światowej – zaczerpnięte głównie ze zbiorów Muzeum Etnograficznego w Krakowie. Te fotografie, choć często wykonane w pobliżu frontu, niemal całkowicie pomijają wojenne okoliczności, koncentrując się na etnograficznym zapisie. To podręcznikowy obraz tego, jak ślepym narzędziem może stać się fotografia, jak bywa wyrywkowa, i jak trudno za jej pomocą pokazać to, co dumnie nazywamy prawdą.

Szczególną radością napawa eksperymentalny projekt Markusa Schadena, dyrektora The PhotoBookMuseum w Kolonii. Zgodnie z tradycją wystawienniczą tej placówki, albumy fotograficzne poświęcone konfliktom – jak choćby wydarzeniom na Ukrainie czy w Turcji – będą przestrzenne, a szczególny nacisk położony zostanie na proces ich powstawania.

Zapraszamy do udziału w Miesiącu Fotografii. Festiwal przygotował szereg ciekawych wydarzeń i spotkań towarzyszących. Więcej informacji pod: www.photomonth.com