Postać Holendra tułacza jest mitycznym poematem ludu; prastary rys natury ludzkiej wypowiada się w nim z poruszającą serca potęgą. Rysem tym jest w najogólniejszym znaczeniu tęsknota za spokojem wśród burz życia.

Richard Wagner

Opera, której pomysł libretta zaczerpnął kompozytor z noweli Heinricha Heinego jest początkiem drogi Wagnera w reformowaniu opery, ale także wyjątkową w historii opery w ogóle. Twórca dramatu muzycznego w partyturze Holendra, prezentuje mistrzostwo kompozycji, nowatorstwo i indywidualność stylu, ale także niezwykłe wyczucie teatru; ujawnia maestrię w instrumentacji – tak bardzo dla siebie charakterystycznej, a przez to niepowtarzalnej. Także właśnie w Holendrze tułaczu zapoczątkowuje Wagner „system” muzycznych motywów przewodnich charakteryzujących poszczególne postacie i sytuacje. Pod względem inscenizacyjnym opera Wagnera to znakomity „materiał” dla stworzenia wielkiego i efektownego widowiska teatralnego – tradycyjnego ale także na wskroś nowoczesnego.

Kto pójdzie moim tropem, niech się ma na ostrożności! Bez nowych pomysłów nie da się wiele osiągnąć.

Richard Wagner

W porównaniu z poprzednimi dziełami Wagnera stanowi Holender ogromny krok naprzód. Pierwsze próby operowe – Boginki, Zakaz miłości, a także Rienzi, wykazywały silne wpływy oper włoskich i romantycznej opery francuskiej, głównie Meyerbeera. Nie jest od tych wpływów całkowicie wolny i Holender tułacz, jednak wiele stron jego partytury świadczy już w pełni o niepospolitej indywidualności kompozytora. Dowodem mistrzostwa w dziedzinie instrumentacji jest choćby uwertura, a melodia monologu Holendra z I aktu, rozwijająca się swobodnie, wyzwolona spod władzy schematycznych prawideł, zdaje się już zapowiadać dojrzały styl przyszłego twórcy Pierścienia Nibelunga.

Józef Kański, Przewodnik operowy, PWM 2008

realizatorzy:

kierownictwo muzyczne

ERALDO SALMIERI

reżyseria

HERBERT ADLER

dekoracje

DIETMAR SOLT

kostiumy

DIETMAR SOLT

przygotowanie chóru

WALDEMAR SUTRYK

obsada:

Holender

STANISŁAW KIERNER

JUKA RASILAINEN

Daland

GRZEGORZ SZOSTAK

ROBERT ULATOWSKI

DANIEL BOROWSKI

Senta

WIOLETTA CHODOWICZ

ASTRID WEBER

Eryk

CLEMENS BIEBER

Sternik

DOMINIK SUTOWICZ

ŁUKASZ ZAŁĘSKI

Mary

AGNIESZKA MAKÓWKA

OLGA MAROSZEK

Chór i Orkiestra Teatru Wielkiego w Łodzi dyrygent – ERALDO SALMIERI

ERALDDO SALMIERI

kierownik Muzyczny

Austriacko-włoski dyrygent, który wykształcenie muzyczne zdobywał w Konserwatorium im.Giuseppe Verdiego w Mediolanie, w Akademii Muzycznej w Wiedniu pod kierunkiem prof. Ottmara Suitnera., a następnie w mistrzowskich klasach Pierra Dervauxa w Nicei i Carlo Marii Giuliniego w Accademia Musicale Chigiana w Sienie.

Mimo, że już w czasie studiów dyrygował w Wiedniu utworami m.in. Haydna, Mozarta i Schumanna, to za swój profesjonalny start uważa Cyganerię Pucciniego w Monachium (1989), gdzie później zrealizował jeszcze: Traviatę (1990), Nabucco (1991) i Madamę Butterfly (2000).

Dalsza droga artystyczna dyrygenta, to m.in.: Sofia, Budapeszt, Brema, Wiedeń, Mińsk i teatry operowe we Włoszech, Szwajcarii, Holandii, Belgii, Szwecji, Norwegii i Brazylii. W 1997 roku Salmieri zadebiutował Toską w Deutsche Oper am Rhein w Düsseldorfie, a w 2008 - Łucją z Lammermoor w Badisches Staatstheater w Karlsruhe; w 2006 na Festiwalu w Salzburgu pod batutą dyrygenta zaprezentowano Traviatę i Nabucco, a w 2003 był konsultantem muzycznym kompozytora Gian Carlo Menottiego na Festiwalu Dei Due Mondi w Spoleto. W bogatym repertuarze operowym Eraldo Salmieri ma, obok już wymienionych, m.in.: Aidę, Rigoletto, Bal maskowy Verdiego, Marię Stuart, Annę Bolenę i Faworytę Donizettiego, Carmen Bizeta, Wesele Figara, Cosi fan tutte i Czarodziejski flet Mozarta, Turandot Pucciniego oraz Cyrulika sewilskiego, Włoszkę w Algierze i Turka we Włoszech Rossiniego. Eraldo Salmieri dyryguje także muzyką symfoniczną, m.in. z: Orkiestrą Filharmonii Włoskiej, Filharmonią Słowacką, Narodową Orkiestrą Bretanii, Nową Orkiestrą Symfoniczną w Sofii, Węgierską Orkiestrą Symfoniczną; z tą ostatnią wykonał IX Symfonię Beethovena w Filharmonii Berlińskiej. Był też dyrektorem muzycznym Teatru Wielkiego w Poznaniu. W Łodzi mieliśmy okazję spotkania z Eraldo Salmierim podczas ubiegłorocznego Koncertu na Wielki Tydzień, w którym dyrygował Stabat Mater - Rossiniego i Pergolesiego. W 2013 Eraldo Salmieri przygotował muzycznie premierę opery Gaetana Donizettiego Anna Bolena, otwierającą 6 kwietnia gmach Teatru Wielkiego w Łodzi po rewitalizacji. Od grudnia 2013 roku Eraldo Salmieri jest kierownikiem muzycznym Teatru Wielkiego w Łodzi.

REALIZACJE OPER RICHARDA WAGNERA W TEATRZE WIELKIM W ŁODZI

LOHENGRIN

kierownictwo muzyczne - Zygmunt Latoszewski inscenizacja i reżyseria - Wolfgang Weit scenografia - Bernhard Schröter kierownictwo chóru - Kazimierz Dębski premiera - 15 stycznia 1970

TANNHÄUSER i turniej śpiewaków na Wartburgu

kierownictwo muzyczne - Wojciech Michniewski inscenizacja i reżyseria - Bogdan Hussakowski scenografia - Jacek Ukleja choreografia - Andrzej Szczużewski przygotowanie chóru Teatru Wielkiego w Łodzi - Mieczysław Rymarczyk przygotowanie chóru Państwowej Filharmonii w Łodzi - Tomasz Szymański przygotowanie chóru Państwowej Ogólnokształcącej Szkoły Muzycznej I i II stopnia w Łodzi - Henryk Blacha premiera - 12 kwietnia 1980

WALKIRIA

kierownictwo muzyczne - Tadeusz Kozłowski inscenizacja i reżyseria - Wolfgang Weit scenografia - Jadwiga Jarosiewicz współpraca muzyczna - Antoni Duda premiera - 10 marca 1984

HOLENDER TUŁACZ

kierownictwo muzyczne - Antoni Wicherek reżyseria - Waldemar Zawodziński scenografia - Waldemar Zawodziński, Barbara Wesołowska-Kowalska układ scen zbiorowych - Janina Niesobska współpraca muzyczna - Aleksander Tracz kierownictwo chóru - Marek Jaszczak premiera - 25 czerwca 1994

HOLENDER TUŁACZ

kompozytor Richard Wagner

data premiery: 24 stycznia 2015

opera romantyczna w trzech aktach