Narodowy Stary Teatr w Krakowie 2014/2015. Sezon Jarocki. Idea konstruowania śladu.

Podczas konferencji prasowej, dotyczącej planów repertuarowych NST w Krakowie na rozpoczynający się sezon, dyrektorzy Jan Klata i Sebastian Majewski zapowiedzieli jedenaście premier. Po sezonie poświęconym Konradowi Swinarskiemu, „wybitnemu i kontrowersyjnemu twórcy polskiego teatru”, w materiałach promocyjnych przygotowanych przez Sebastiana Majewskiego czytamy, że oto przyszedł czas na „sezon jarocki” - „w planowanym sezonie 2014/ 2015 inspirowanym osobą i dziełem Jerzego Jarockiego najważniejsze miejsce zajmuje idea konstruowania śladu, który będzie wyraźnym gestem wobec braku […]:

zrozumienia (dla rzeczywistości/ dla spektaklu)

przyzwolenia (dla zmian/ dla eksperymentu)

zaufania (dla intencji/ dla szczerości)

jedności (w społeczeństwie/ w środowisku)”**

Przy czym ów „brak” w rozumieniu Jana Klaty i Sebastiana Majewskiego jest „gwałtownie ujawniającą się cechą polskiej rzeczywistości i polskiego teatru”.

Obaj dyrektorzy bardzo uprzejmie witali dziennikarzy przybyłych na konferencję prasową, panowała atmosfera przyjemnego rozluźnienia, którą podsycał dobry humor dyrekcji. Program teatru na sezon 2014/2015 prezentowano performatywnie, rozwijając zwój papieru owinięty na strzałach. Tych strzał nikt w rozpoczynającym sezonie, mam nadzieję, nie ma zamiaru użyć. Program opiera się na sprawdzonych nazwiskach, zaskoczeń raczej nie będzie, chociaż tekst Witkacego („Gyubal Wahazar”) w rękach Pawła Świątka, to jakby odbezpieczony granat - co reżyser zamierza z nim zrobić okaże się już w lutym przyszłego roku. Różewicz w rękach Marcina Libera też może okazać się ciekawą propozycją repertuarową (w sezonie 2013/2014 jego „Być jak Steve Jobs” okazał się sporym sukcesem). „Płatonow”, w reż. Konstantina Bogomołowa, będzie zdecydowanie jednym z mocniejszych punktów w sezonie 2014/2015.

Martwi trochę redundantny charakter „Nie-Boskiej komedii” Krasińskiego, której powrót w tym sezonie ma być ukłonem w stronę sezonu poprzedniego. Było i już nie wróci; niedosyt po zdjętym przed premierą spektaklu Olivera Frljića pozostał i nie zmieniło tego poczucia, odbywające się w atmosferze skandalu, późniejsze czytanie „Golgoty Picnic” Rodriga Garcii. Czy duet Strzępka/ Demirski poradzi sobie ze złą passą tekstu Zygmunta Krasińskiego – trudno powiedzieć; twórcy „Klątwy” odnotowują ostatnio formę spadkową, a ostre słowa Moniki Strzępki pod adresem Barbary Zdrojewskiej sympatyków reżyserce nie przysporzyły. Nie mniej mam nadzieję na powrót Pawła Demirskiego i Moniki Strzępki do NST w Krakowie w dobrej kondycji, tym bardziej że ich poprzednia realizacja na deskach Starego Teatru („Bitwa Warszawska 1920”) cieszyła się nie tylko dużym zainteresowaniem publiczności, ale przyniosła artystom sporo nagród (Gdynia, Warszawa, Łódź, Kalisz czy Poznań).

Poniżej zamieszczam listę premier zgodnie z ich chronologią:

„Ubu Król” Alfreda Jarry`ego w reż. Jana Klaty, premiera 16.10.2014 r.

Pierwsza premiera sezonu, stanowiąca ukłon w stronę zmarłego dwa lata temu reżysera, stanowi nawiązanie do libretta operowego, które Jarocki napisał wraz z Krzysztofem Pendereckim. Napisanie libretta zleciła Opera w Monachium w 1967 roku. Po przeszło dwudziestu latach, w 1991 roku, za sprawą Augusta Everdinga i Rolanda Topora, odbyła się premiera widowiska. Sam Jarocki wyreżyserował „Ubu Króla” w 1973 roku w Teatrze Szkolnym – PWST w Krakowie, asystentką była wówczas Ewa Lassek, scenografią zajął się Kazimierz Wiśniak, muzyką Stanisław Radwan, a za ruch odpowiadał Jacek Tomasik.

„Stara kobieta wysiaduje” Tadeusza Różewicza w reż. Marcina Libera, premiera 25.10.2014 r.

Po tekst Różewicza Jarocki sięgnął w 1969 roku, premiera odbyła się 28 czerwca we Wrocławiu, w Teatrze Współczesnym im. Edmunda Wiercińskiego. Scenografią zajął się Wojciech Krakowski, muzyką Włodzimierz Szczepanek i Krzysztof Meyer, a za ruch sceniczny był odpowiedzialny Stanisław Brzozowski. Asystentem Jerzemu Jarockiego był Andrzej Bielski.

„Król Lear” Williama Szekspira w reż. Jana Klaty, premiera 05.12 2014 r.

Jerzy Jarocki wyreżyserował „Króla Leara” w 1977 roku, w Teatrze Dramatycznym m. st. Warszawy (scenografia: Kazimierz Wiśniak, muzyka: Stanisław Radwan, ruch: Bohdan Głuszczak), wcześniej reżyserował choćby „Cymbelina” (1967) w Starym Teatrze im. Heleny Modrzejewskiej w Krakowie czy „Henryka IV” (1965) w Teatrze Rozmaitości we Wrocławiu.

„Nie-Boska komedia” Zygmunta Krasińskiego w reż. Moniki Strzępki, premiera 19.12.2014 r.

Jarocki nie zrealizował „Nie-Boskiej komedii”, ale jak pisze Rafał Węgrzyniak na łamach Teatru (3/2013) „Bodaj w tym samym czasie [chodzi o rok 1974 – przypis red.] Jarocki zaproponował dyrektorowi jednego z niemieckich teatrów „cykl sztuk o rewolucji” (Wybory i przypadki. Z J. Jarockim rozmawia A. Wanat, „Teatr” nr 16/1992), złożony również z Nie-Boskiej, Szewców i Operetki.

„Gyubal Wahazar” Stanisława Ignacego Witkiewicza w reż. Pawła Świątka, premiera 28.02.2015 r.

W 1964 roku w Starym Teatrze w Krakowie Jarocki wystawił „Matkę” Witkiewicza. W 1971 roku „Szewców”, także w Krakowie, „Akty” i znowu „Matkę”, nie mówiąc o „Grzebaniu” z 1995 roku. „Gyubala Wahazara” Jarocki nie zrealizował, ale w nowym sezonie NST nie chodzi przecież o powtarzanie tytułów. Jerzy Jarocki jest swego rodzaju inspiracją - patronem - podobnie jak Konrad Swinarski w sezonie 2013/2014, czego najlepszym przykładem jest spektakl Weroniki Szczawińskiej „Geniusz w Golfie”.

„Gorgonowa” Jolanty Janiczak w reż. Wiktora Rubina, premiera - 03.2015 r.

Spektakl Janiczak/Rubin będzie z pewnością próbą zmierzenia się z mitem 20-lecia międzywojennego, o którym mówił Sebastian Majewski. Jak będzie się do tego miała postać Rity Gorgonowej i „najgłośniejszy proces sądowy II RP” – zobaczymy.

„Technika pamięci” projekt Michała Buszewicza, premiera - 04.2014 r.

Michał Buszewicz do współpracy zaprosił pracowników technicznych Narodowego Starego Teatru; opowiedziana przez nich historia może być ciekawym doświadczeniem mającym tyle charakter dokumentu, co odsłaniającym mechanizmy pamięci. Jerzy Jarocki we wspomnieniach ekipy technicznej, pracownicy techniczni w roli aktorów - czyżby Buszewicz sięgnął po instytucję „ekspertów” tak dobrze przecież znanych z działań kolektywu Rimini Protokoll?

„Skrzywdzeni i poniżeni” Fiodora Dostojewskiego w reż. Mariusza Grzegorzka, premiera 06.2015 r.

W 1980 roku, w Katowickim Towarzystwie Społeczno-Kulturalnym Klubie Kowadło, miała miejsce premiera przedstawienia „Z powodu mokrego śniegu” na podstawie „Notatek z podziemia” Fiodora Dostojewskiego, nad którym Jerzy Jarocki sprawował opiekę reżyserską. W spektaklu wystąpili Joanna Budniok-Machera oraz Antoni Gryzik.

„Płatonow” Antona Czechowa w reż. Konstatina Bogomołowa, premiera - 05. 2015 r.

Premiera spektaklu Jerzego Jarockiego miała miejsce 7 października 1993 roku w Teatrze Polskim we Wrocławiu. Trzy lata później Jarocki również we Wrocławiu zrealizował spektakl „Płatonow – akt pominięty”.

„Życie snem” Pedra Calderona de la Barci w reż. Ernesta Caballera, premiera 27. 06. 2015 r.

Tytuł podjęty przez Jarockiego w 1983 roku w Starym Teatrze. Rolę Segismundo reżyser powierzył Krzysztofowi Globiszowi, a w rolę Rosaury wcieliła się Dorota Pomykała. Spektakl Caballera odbędzie się na zasadzie pełnej kooperacji z krakowskim Festiwalem Unsound, a nie jak ubiegłoroczny „Król Edyp” Jana Klaty we współpracy z nim.

„Ojciec matka tunel strachu” Martina Haeckmannsa w reż. Wojtka Klemma, premiera 06. 2015 r.

Niby Klemm zamyka sezon, ale wiemy, że jesienią, a dokładnie w październiku, zobaczymy na Scenie Kameralnej „Hamleta” w reż. Krzysztofa Garbaczewskiego, który ma być zwiastunem nowego sezonu 2015/2016 poświęconego rodzinie.

Podczas spotkania nie odbyło się bez przypomnienia podsumowań, które dyrektor Klata zdążył poczynić jeszcze przed wakacjami. Ubiegły sezon w statystykach przedstawia się nieźle, żeby nie powiedzieć dobrze - 383 spektakle, w tym 360 zagranych w siedzibie, 23 na wyjeździe, przy frekwencji 87,7%. O zwolnieniach na razie cisza, może sytuacja wyklarowała się w czerwcu ubiegłego roku i więcej sensacji nie będzie; co zatem oprócz 11 premier?

Interaktywne Muzeum – Centrum Edukacji Teatralnej w Narodowym Starym Teatrze w Krakowie - są pieniądze o które NST zabiegał od dłuższego czasu; będzie muzeum – projekt nie jest nowy, bo sięga roku 2008, ale nareszcie są pieniądze i to niemałe. Dzięki środkom Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego i Norweskiego Mechanizmu Finansowego, NST otrzymał 8 414 403 zł. Interaktywne Muzeum jest kolejnym etapem tworzenia muzeum Starego Teatru – projekt realizowany w czasie 1.04.2014 – 31.12.2015 ma pozwolić nie tylko na prezentowanie dotychczasowego dorobku teatru, ale również dać szansę doświadczenia „żywego teatru”. W tym miejscu należy przypomnieć, że pierwszy etap tworzenia Interaktywnego Muzeum Starego Teatru przypadał na lata 2011-2013 i był finansowany z pieniędzy Urzędu Marszałkowskiego Województwa Małopolskiego. Więcej szczegółów poznamy 4 listopada na konferencji poświęconej stricte Interaktywnemu Muzeum – Centrum Edukacji Teatralnej - powiedziała Anna Litak, Kierownik Muzeum Starego Teatru. W sezonie 2014/ 2015 szansy na spektakularny skandal, w stylu „Do Damaszku” Jana Klaty, czy spektaklu „Nie-boska komedia. Szczątki” Olivera Frljića, chyba nie ma, ale może to i dobrze, bo skandale się już w Krakowie przeżyły. Mam nadzieję, że również bez sensacji odbędzie się pokaz „Mszy” Artura Żmijewskiego i Igora Stokfiszewskiego, koncelebrowanej na Dużej Scenie przez Bogdana Brzyskiego i Jana Peszka w ramach Krakowskich Reminiscencji Teatralnych. Czy w tym sezonie z całą mocą wybrzmi „Hańba!”? Oby nie było ku temu powodów. Niech więc sztuka kwitnie w NST w najlepsze; na podsumowania przyjdzie czas pod koniec sezonu.

Bardzo pomocna podczas tropienia śladów Jerzego Jarockiego była książka Beaty Guczalskiej „Jerzy Jarocki artysta teatru”, Oficyna Wydawniczo-Poligraficzna „Agat-Print” s.c., Kraków 1999

Informacje dotyczące premier, podsumowania ubiegłego sezonu i planów repertuarowych na sezon 2014/2015 pochodzą z materiałów promocyjnych NST w Krakowie, opracowanych przez Sebastiana Majewskiego, pozostałe komentarze pochodzą od autora tekstu.