W tym roku na program Warszawskiej Jesieni składają się przede wszystkim utwory przeznaczone na instrumenty muzyki dawnej, różnych kultur tradycyjnych oraz instrumenty nietypowe bądź rzadko używane. Będzie to można sprawdzić podczas szeregu tegorocznych koncertów, z których już pierwszy jest pod tym względem bardzo istotny.

Wykonawcami koncertu inauguracyjnego będą barokowa orkiestra Arte dei Suonatori oraz specjalizująca się w repertuarze współczesnym musikFabrik. Dla Arte dei Suonatori oraz wiolonczelisty Dominika Połońskiego przeznaczył z kolei swoją kompozycję brut Artur Zagajewski. W Double Aureliano Cattaneo „inne” instrumenty to instrumenty nowe, instrumenty-wynalazki: dęte blaszane z podwójnymi czarami, skonstruowane przez muzyków musikFabrik. Kulminacyjnym punktem wieczoru będzie mistrzowski Hamburgisches Konzert György Ligetiego na róg i orkiestrę kameralną z czterema rogami naturalnymi. Oba dzieła usłyszymy w interpretacji musikFabrik. Wykonawczynią wirtuozowskiej partii solowej Koncertu będzie Christine Chapman, a dyrygentem tego i pozostałych utworów inauguracji (z wyjątkiem niedyrygowanego brut) Stefan Asbury.

Wydarzeniem, które niechybnie ujawni moc działania „innych” instrumentów, będzie koncert Orquesta Experimental de Instrumentos Nativos z Boliwii. Ten unikalny zespół muzyki współczesnej gra na instrumentach tradycyjnych kultur Ajmara i Keczua – prehistorycznych kultur regionu Andów. Usłyszymy kompozycje Gracieli Paraskevaídis, Caneli Palacios, Alejandro Cardony, Tato Tabordy i Cergio Prudencio, kompozytora, dyrygenta i zarazem artystycznego kierownika zespołu.

Cel, aby ukazać wartość, ożywić we współczesności tradycję muzyczną własnej kultury, przyświeca też zespołowi Forbidden City Chamber Orchestra z Pekinu. Jest to grupa znakomitych muzyków grających na tradycyjnych chińskich instrumentach muzykę klasyczną (w kulturze chińskiej okres klasyczny zakończył się w III wieku p.n.e.) i współczesną. W programie koncertu trzy utwory będą miały swoje światowe prawykonania: Listen to the Valleys Wenchena Qin (ten bardzo ciekawy, wywodzący się z Mongolii Wewnętrznej twórca, pojawi się także w programie Sinfonii Varsovii), utwór zatytułowany 964•Heterophony, szanghajskiego kompozytora Guohui Ye oraz kompozycja (one)year Wojciecha Blecharza (jest w niej dodatkowo obecny głos wokalny - kontratenor). Ponadto usłyszymy dzieła znanych w Europie i świecie Wenjinga Guo, Guopinga Jia oraz działającej w Stanach Zjednoczonych Yi Chen.

Niecodziennym wydarzeniem będzie prawykonanie REKA Izraelczyka Yuvala Avitala, kompozycji zamówionej przez Warszawską Jesień i realizowanej wspólnie z festiwalem MITO SettembreMusica w Mediolanie. To projekt, do którego Avital zaprosił sześcioro wybitnych solistów, mistrzów śpiewu tradycyjnego różnych regionów świata, i w którym równie ważny udział bierze około stuosobowy chór, złożony z niemuzyków (służyć im będzie partytura graficzno-tekstowa). W tym wypadku tworzą go ochotnicy, którzy zgłosili się ad hoc do wzięcia udziału w warsztatach i koncercie.

Erwan Keravec to dudziarz wywodzący się z bretońskiej tradycji muzycznej. Solista przedstawi trzy kompozycje: Phillippe’a Leroux, Xaviera Garcii i Benjamina de la Fuente. A w drugiej części koncertu – przestrzenna kompozycja Wojciecha Ziemowita Zycha na osiem wiolonczel i elektronikę oraz utwór Zaida Jabriego na taki sam zespół i solistę (Feras Charestan) grającego na qanun, arabskiej cytrze zdolnej do mikrotonowych przestrojeń. Kompozycję Gending Bonang Indonezyjczyka Michaela Asmary usłyszymy w wykonaniu Warszawskiej Grupy Gamelanowej oraz Yiri na didgeridoo i live electronics Przemysława Schellera. Osobną część koncertu wypełnią utwory przeznaczone na duet klarnetów kontrabasowych. Znakomici Ernesto Molinari i Theo Nabicht przedstawią tender pink descender Annesley Black, trickle down Andrew Noble’a oraz prawykonanie własnej improwizowanej kompozycji, zatytułowanej 29,4 :174,61.

Simon Steen-Andersen wykorzystał chiński chordofon szarpany guzheng jako solowy instrument w swoich Ouvertures. Dzieło zostanie poprzedzone utworem Concerto. Re maggiore Andrzeja Kwiecińskiego na orkiestrę i inny chordofon, wprawdzie klawiszowy, ale przecież szarpany – barokowy klawesyn. Solistką – Gośka Isphording.

W programie ponadto: Rzeka Podziemna 2 na dźwięk elektroniczny i orkiestrę symfoniczną Zygmunta Krauzego oraz kompozycja Qin Wenchena Yin Ji na samą orkiestrę. Żeby zrealizować zamówienie wiedeńskiego Phace Ensemble – skomponowania muzyki granej na żywo do niemego, eksperymentalnego filmu Teinosuke Kinugasy A Page of Madness z 1926 roku, Gene Coleman dodatkowo sięgnął po japońskie instrumenty shō i koto. Zagrają na nich gościnnie Naomi Sato i Naoko Kikuchi.

Na elektryczną cytrę i zespół przeznaczył swój nowy utwór Gatter Leopold Hurt. Towarzyszyć mu będzie European Workshop for Contemporary Music pod dyrekcją Rüdigera Bohna. Tym razem zespół – edukacyjny projekt Niemieckiej Rady Muzycznej i Warszawskiej Jesieni – warsztaty odbywa w Darmstadt podczas Międzynarodowych Letnich Kursów Nowej Muzyki. Tam i w Warszawie przedstawi program, który oprócz utworu Hurta zawierać będzie Partiels Gérarda Grisey’a , Action Painting Raphaëla Cendo i nową kompozycję Cezarego Duchnowskiego Parallels na fortepian, klawiaturę MIDI, perkusję i wiolonczelę. Orchestra z Wilna, która za cel stawia sobie ponowne odkrycie możliwości starego instrumentarium. Venta – utwór, który usłyszymy w koncercie zespołu, to kolektywna kompozycja przeznaczona na „inne” instrumenty: stare analogowe organy/syntezatory modelu „Venta”, produkowane w Wilnie za czasów sowieckich. Brzmienie kilku modeli „Venty” zostało wzbogacone m.in. przez legendarny syntezator „Polyvoks”.

Już po raz trzeci na Warszawskiej Jesieni pojawi się jedyny utwór Kazimierza Serockiego grany z udziałem elektroniki. Jej autorami są Adam Kośmieja, solista Pianophonie w koncercie, i Kamil Kęska, programista, reżyser dźwięku.

Utworem, który stanowi historyczny kontekst dla kompozycji odnoszących się do tematu tegorocznej Jesieni jest przede wszystkim Kammermusik für Renaissance-Instrumente z 1965 roku Mauricio Kagela. Wykonany zostanie przez wrocławski zespół Theatrum Instrumentorum przygotowany przez Tomasza Dobrzańskiego. Dziesięciu muzyków użyje kilkunastu różnych instrumentów, takich jak flety podłużne, szałamaje, dulcjan, cynk, wiole da gamba, pozytyw organowy, regał, lutnia, teorba, instrumenty perkusyjne. Ówczesne „inne” (bo nowe, dopiero wynalezione) instrumenty, którymi posłużyła się Oliveros dla realizacji utworu – oscylatory Hewlett-Packard, liniowe wzmacniacze, gramofon z płytą i magnetofony – są dziś na powrót „inne”, bo „historyczne”.

Dla równowagi, w drugiej części tego koncertu wystąpi Lutosławski Orchestra Moderna z utworami najmłodszej generacji kompozytorów polskich: Kamila Kruka, Piotra Peszata, Piotra Roemera i Szymona Strzelca.

Na program koncertu finałowego oprócz dzieła Kazimierza Serockiego Pianophonie składają się trzy istotne kompozycje: Body Mandala Jonathana Harvey’a na orkiestrę, Spiral House na trąbkę i orkiestrę jednej z czołowych kompozytorek nowej fali angielskiej Tansy Davis oraz Jörga Widmanna Armonica na orkiestrę z harmoniką szklaną i akordeonem. Orkiestrę Filharmonii Narodowej poprowadzi Jacek Kaspszyk.

Będzie można usłyszeć – niezależnie od tematu Innych instrumentów – dzieła Agaty Zubel, Marcina Stańczyka i Djuro Živkovića, a także nową kompozycję Jakuba Sarwasa. Wystąpi Orkiestra Muzyki Nowej pod dyrekcją Szymona Bywalca.

Na konferencji prasowej Tadeusz Wilecki dyrektor Festiwalu poinformował, że na zamówienie tegorocznej Warszawskiej Jesieni utwory skomponowali Wenchen Qin, Cezary Duchnowski, Yuval Avital oraz młodzi kompozytorzy krakowscy, którzy przygotowali dwanaście miniatur na Bum Bum Rurki. Dwadzieścia cztery kompozycje będą miały swoje światowe prawykonania. Jak co roku organizatorzy przygotowali także moc atrakcji dla dzieci i ich rodziców. Szykuje się wiele niespodzianek, spośród których najciekawsze zapewne będą muzyczne pojazdy niemieckiego artysty Erwina Stache w Królikarni. Te i wiele innych ipmrez odbędzie się w ramach Małej Warszawskiej Jesieni. Już dziś warto śledzić program obu wydarzeń. Ceny biletów są dość dostępne, a na niektóre imprezy jest wstęp wolny.