24 sierpnia o g. 14.00 warszawskie kino Muranów zaprasza na retransmisję „Spartakusa” z moskiewskiego Teatru Bolszoj. Transmitowany LIVE 20 października zeszłego roku do kilkuset ośrodków na świecie balet odniósł niebywały sukces frekwencyjny. Z tego też powodu kierownictwo teatru wyjątkowo zdecydowało się na blok retransmisji tego tytułu. Przedstawienie jest pokazywane w ramach cyklu „Ballet Bolshoi Live”.

„Spartakus” to wizytówka stylu Teatru Bolszoj, jednego z najlepszych zespołów baletowych świata. Przedstawienie miało premierę w 1968 roku i do tej pory cieszy się niesłabnącym powodzeniem, głównie ze względu na wirtuozowskie popisy męskiej części zespołu. Treść baletu ormiańskiego kompozytora ARAMA CHACZATURIANA – który zasłynął na świecie przede wszystkim „Tańcem z szablami”, będącym częścią innego jego baletu, a mianowicie „Gajane” – oparto na faktach: tracki jeniec, Spartakus, doprowadził do powstania gladiatorów w starożytnym Rzymie. Historię Spartakusa na język tańca przełożył JURIJ GRIGOROWICZ, jeden z najważniejszych choreografów Bolszoj. Obsada gwiazdorska: MICHAIŁ ŁOBUCHIN jako Spartakus, WŁADISŁAW ŁANTAROW jako Krassus, SWIETŁANA ZACHAROWA jako Egina (obecnie jedna z najlepszych primabalerin świata) i ANNA NIKULINA jako Frygia. Libretto zostało opracowane na podstawie źródeł historycznych, między innymi dzieł Plutarcha i Juwenala. Spartakus, Frygia i Krassus są postaciami autentycznymi, zaś Egina zrodziła się w wyobraźni librecisty Nikołaja Wołkowa jako kontrastująca z odwagą i bohaterstwem powstańców.

Myślą przewodnią baletu jest walka o wolność, a dzieje buntu gladiatorów – jej wielką metaforą. „Spartakus” to monumentalny fresk o wieloplanowej akcji, wątkach epicznych, tragicznych i lirycznych, pełen ostrych spięć dramatycznych, operujący tłumami na scenie. Przeważają męskie tańce zespołowe. Muzyka spełnia funkcję ilustracyjną dzięki zastosowaniu tematów przewodnich, charakteryzujących postaci, środowiska i sytuacje.

Pierwsza wersja baletu (prapremiera: Leningrad, 1956, choreografia: L. Jakobson) nie przyniosła sukcesu, podobnie jak przygotowana dwa lata później w moskiewskim Teatrze Bolszoj jego kolejna wersja (choreografia: I. Mojsiejew). Trzecią wersję „Spartakusa” (1968) – tę, która do dziś jest grana w Bolszoj – przygotował wraz z kompozytorem choreograf Jurij Grigorowicz. Zmieniono kolejność obrazów i przebieg niektórych sytuacji, usunięto niektóre postaci. Dopiero ta wersja zdobyła uznanie publiczności.

W załączeniu znajduje się streszczenie libretta wraz z obsadą spektaklu, informacje o dziele oraz fotografie z przedstawienia. Fragmenty moskiewskiego „Spartakusa” znajdą Państwo tutaj:

PROGRAM: 24.08. Spartakus (Teatr Bolszoj - retransmisja) 31.08. Rigoletto - Giuseppe Verdi (The Metropolitan Opera - retransmisja) 14.09. Otello - Giuseppe Verdi (The Metropolitan Opera - retransmisja) 28.09. Romeo i Julia - Charles-François Gounod (The Metropolitan Opera - retransmisja)

KONTAKT Kino Muranów: Adam Trzopek, adamt@gutekfilm.pl| +48 602 682 463

Aram Chaczaturian (1903–1978) Спартак Spartakus

Balet w trzech aktach (1956, 1958, 1968) Libretto (1968): Jurij Grigorowicz na podstawie powieści Raffaella Giovagnolego i oryginalnego libretta (1956) Nikołaja Wołkowa

Premiera niniejszej inscenizacji Teatru Bolszoj (Państwowego Akademickiego Wielkiego Teatru Rosji): 9 kwietnia 1968 roku

Obsada: Michaił Łobuchin jako Spartakus, przywódca gladiatorów Władisław Łantratow jako Krassus, przywódca rzymskich legionistów Swietłana Zacharowa jako Egina, kurtyzana Anna Nikulina jako Frygia, ukochana Spartakusa Pierwsi tancerze, soliści, koryfeje i zespół baletowy Teatru Bolszoj, chór i orkiestra Teatru Bolszoj

Paweł Sorokin dyrygent

Realizatorzy: Jurij Grigorowicz choreografia Simon Wirsaładze scenografia i kostiumy Giennadij Rożdiestwienski kierownictwo muzyczne

Przedstawienie trwa około 3 godzin i 20 minut (w tym 2 przerwy).

Treść baletu

AKT PIERWSZY Scena pierwsza

Inwazja Starożytny Rzym. Wojskowa machina niszczy wszystko, co napotka na swojej drodze, realizując tym samym politykę okrutnych podbojów. Dowodzone przez Krassusa zwycięskie legiony rzymskie powracają do miasta, prowadząc jeńców. Wśród nich są Spartakus i Frygia.

Monolog Spartakusa Spartakus rozpacza. Urodził się jako człowiek wolny, a teraz jest spętanym łańcuchami niewolnikiem.

Scena druga

Targ niewolników Sprzedawcy rozdzielają więźniów i więźniarki, za chwilę bowiem pojawią się bogaci Rzymianie, by dokonać zakupów. Spartakus zostaje oddzielony od Frygii.

Monolog Frygii Frygia pogrążona jest w żalu. Z przerażeniem myśli o losie, który ją czeka.

Scena trzecia

Orgia w pałacu Krassusa Mimowie i kurtyzany zabawiają gości, drwiąc z Frygii, nowej niewolnicy Krassusa. Egina, kurtyzana Krassusa, wciąga go w szalony pijacki taniec. Odurzony winem i podniecony Krassus zarządza widowisko: dwóch gladiatorów ma walczyć na śmierć i życie. Wojownicy stają do boju w hełmach zasłaniających ich twarze. Po walce zwycięzca zdejmuje hełm. Wygranym jest Spartakus.

Monolog Spartakusa Spartakus, wbrew własnej woli, został zmuszony zamordować bliźniego. Jego rozpacz przeradza się w gniew. Spartakus buntuje się: nie będzie już niewolnikiem, zrobi wszystko, by odzyskać wolność. To teraz jedyny cel w jego życiu.

Scena czwarta

Koszary gladiatorów Spartakus podburza gladiatorów do buntu. Wszyscy jednomyślnie składają mu przysięgę wierności i uciekają z koszar ku wolności.

Przerwa

AKT DRUGI

Scena piąta

Via Appia Na polach odpoczywają pasterze. Przybywają zbiegli z koszar gladiatorzy. Spartakus ogłasza wybuch powstania. Wieśniacy przyłączają się do rebeliantów. Wszyscy obwołują Spartakusa swoim wodzem.

Monolog Spartakusa Fakt, że jego ukochana Frygia jest teraz niewolnicą, nie daje Spartakusowi spokoju. Wojownik pogrąża się we wspomnieniach. Cały czas myśli o ukochanej.

Scena szósta

Willa Krassusa Poszukiwania Frygii zaprowadziły Spartakusa do willi Krassusa. Wojownik odnajduje tam ukochaną. Ich radość ze spotkania nie trwa jednak długo. Muszą się ukryć, ponieważ Egina prowadzi do willi grupę patrycjuszy.

Monolog Eginy Egina od dawna marzy o zdobyciu władzy nad Krassusem. Jej celem jest poślubienie go, by zyskać przepustkę do świata szlachetnie urodzonych Rzymian.

Scena siódma

Uczta w willi Krassusa Krassus świętuje swoje zwycięstwo. Patrycjusze głoszą jego chwałę. Uroczystości przerywa jednak przerażająca informacja: Spartakus wraz ze swoimi towarzyszami otacza willę. Goście uciekają w panice. Krassus i Egina również zmuszeni są do ucieczki. Spartakus wdziera się do willi.

Monolog Spartakusa Wojownik cieszy się ze zwycięstwa. Daje mu ono nadzieję na to, że powstanie będzie udane.

Scena ósma

Zwycięstwo Spartakusa Ludzie Spartakusa pojmali Krassusa i chcą go zabić. Wojownik jednak nie jest żądny zemsty, woli stanąć do pojedynku ze swoim przeciwnikiem, jak równy z równym. Krassus przyjmuje wyzwanie. Mężczyźni zaczynają walczyć. Spartakus wytrąca miecz z ręki przeciwnika – Krassus jest pokonany. Rzymianin ostentacyjnie nadstawia pierś, by zginąć, ale Spartakus pogardliwie każe mu odejść. Życie w niesławie będzie wystarczającą karą dla Krassusa. Uradowani powstańcy sławią zwycięstwo Spartakusa.

Przerwa

AKT TRZECI

Scena dziewiąta

Zemsta Krassusa Krassus nie może znieść swojej hańby. Widząc jego zranioną dumę, Egina namawia go do zemsty. Wyjście jest tylko jedno: śmierć wszystkim powstańcom. Krassus zwołuje swoje legiony, a Egina żegna go, gdy ten rusza do walki.

Monolog Eginy Spartakus jest wielkim wrogiem Eginy. Upadek Krassusa będzie i jej upadkiem. Egina obmyśla perfidny plan: uda się do obozu Spartakusa i zasieje niezgodę między powstańcami.

Scena dziesiąta

Obóz Spartakusa Spartakus i Frygia cieszą się, że mogą być razem. Ich radość przerywa nagłe pojawienie się jednego z dowódców, który przynosi wiadomość, że do obozu zbliża się ogromna armia dowodzona przez Krassusa. Spartakus postanawia odeprzeć atak i ruszyć w bój. Zdjęci tchórzostwem niektórzy z jego towarzyszy opuszczają go.

Scena jedenasta

Niezgoda Egina wnika w szeregi zdrajców, którzy, choć porzucili Spartakusa, nadal mogą zostać nakłonieni przez niego do powrotu, by nie osłabiać szeregów powstańców. Wraz z innymi kurtyzanami uwodzi wyuzdanym tańcem i upaja winem tchórzliwych mężczyzn, którzy zupełnie przestają być ostrożni. Egina przekazuje Krassusowi zwabionych w pułapkę.

Monolog Spartakusa Krassusa zżera chęć zemsty. Spartakus zdaje sobie sprawę, że będzie musiał zapłacić własnym życiem za wcześniejsze upokorzenie przeciwnika.

Scena dwunasta

Ostatnia bitwa Osłabione oddziały Spartakusa otoczone zostały przez przeważające je liczebnie legiony rzymskie. Spartakus widzi, z jakim poświęceniem giną w nierównej bitwie jego towarzysze. Bohater zostaje ranny, ale walczy nieustraszenie aż do samego końca. Na próżno – rzymscy legioniści krzyżują go na swoich włóczniach.

Requiem Zrozpaczona Frygia zabiera ciało Spartakusa z pola bitwy. Opłakuje swego ukochanego. Unosząc ręce ku niebu, przysięga bogom, że zadba o to, by pamięć o Spartakusie żyła wiecznie.

O balecie Chaczaturiana

Treść baletu ormiańskiego kompozytora – który zasłynął na świecie przede wszystkim „Tańcem z szablami”, będącym częścią innego jego baletu, a mianowicie „Gajane” – oparta jest na faktach: tracki jeniec, Spartakus, doprowadził do powstania gladiatorów w starożytnym Rzymie. Libretto zostało opracowane na podstawie źródeł historycznych, między innymi dzieł Plutarcha i Juwenala. Spartakus, Frygia i Krassus są postaciami autentycznymi, zaś Egina zrodziła się w wyobraźni librecisty Nikołaja Wołkowa jako kontrastująca z odwagą i bohaterstwem powstańców.

Myślą przewodnią baletu jest walka o wolność, a dzieje buntu gladiatorów – jej wielką metaforą. „Spartakus” to monumentalny fresk o wieloplanowej akcji, wątkach epicznych, tragicznych i lirycznych, pełen ostrych spięć dramatycznych, operujący tłumami na scenie. Przeważają męskie tańce zespołowe. Muzyka spełnia funkcję ilustracyjną dzięki zastosowaniu tematów przewodnich, charakteryzujących postaci, środowiska i sytuacje. Główny temat muzyczny Spartakusa składa się z dwóch motywów: bohaterskiego (o brzmieniu fanfarowym) i emocjonalnego (wyrażającego reakcje uczuciowe bohatera na przebieg akcji). Występuje też liryczny temat Frygii oraz dwa tematy środowiskowe: patrycjuszowski i plebejski. Scenom zbiorowym towarzyszą wielkie obrazy symfoniczne, w które zaangażowany jest także zespół chóru. Patetyczna muzyka nie zawiera jednak żadnych asocjacji antycznych. Obok rytmów tanecznych i reminiscencji folkloru różnych narodów – zwłaszcza ormiańskiego, gruzińskiego i tureckiego – dominują rytmy marszowe, tryumfalne, wojenne i pogrzebowe.

Pierwsza wersja baletu (prapremiera: Leningrad, 1956, choreografia: L. Jakobson) nie przyniosła sukcesu, podobnie jak przygotowana dwa lata później w moskiewskim Teatrze Bolszoj jego kolejna wersja (choreografia: I. Mojsiejew). Trzecią wersję „Spartakusa” (1968) – tę, która do dziś jest grana w Bolszoj – przygotował wraz z kompozytorem choreograf Jurij Grigorowicz. Zmieniono kolejność obrazów i przebieg niektórych sytuacji, usunięto niektóre postaci. Dopiero ta wersja zdobyła uznanie publiczności.

Tłumaczenie i opracowanie: Bartłomiej Majchrzak.

Źródła: 1.Materiały promocyjne Teatru Bolszoj. 2.Irena Turska, „Przewodnik baletowy”, wyd. 3., Polskie Wydawnictwo Muzyczne, Kraków 1997.