Od 7 grudnia na scenie Teatru Polskiego w Bielsku-Białej będzie można zobaczyć jedną z najbardziej kontrowersyjnych sztuk autora „Kartoteki", przez Jana Kotta uznawaną za jedną z najwybitniejszych sztuk napisanych w Polsce w II połowie XX wieku. Warszawska prapremiera wywołała przed laty skandal obyczajowy. Wbrew intencjom autora.

„Dziwne było to nagłe zgorszenie Białym małżeństwem w kraju, gdzie jednak można pójść na strip-tease, choć w marnym wydaniu, można zobaczyć kawałek tyłka gołego czy piersi, jedząc pieczeń rzymską... To było i jest dla mnie do tej pory zagadką” – mówił w rozmowach z Kazimierzem Braunem. I dodawał: „W niektórych realizacjach Białego małżeństwa za bardzo zostały podkreślone efekty powierzchowne. Chwycono się od razu tego, co wystaje... Ponieważ phallus wystawał, więc to zauważono. A przecież Białe małżeństwo to sztuka serio. To jest tragedia i komedia...”

Czy z tego powodu dawnego skandalu, czy z uwagi na rangę sztuki i autora – w każdym razie przedstawienie budzi takie zainteresowanie, że premiera w Bielsku-Białej, pierwotnie planowana na Małą Scenę została przeniesiona na Scenę Dużą.

Joanna Zdrada o spektaklu

„Białe małżeństwo” Różewicza to spektakl o poszukiwaniu tożsamości. Główna bohaterka sztuki, Bianka, i warunkowani przez kulturowe stereotypy członkowie jej rodziny żyją w pozornej idylli zacisza mieszczańskiego dworku. Tradycyjna etykieta „dobrego domu” przewiduje z góry określone modele zachowań – każdemu przypisana jest społeczna rola, której charakter nie zawsze odpowiada naturalnym potrzebom jednostki. Dorastające siostry Bianka i Paulinka stoją u progu dojrzałości – zmagają się z demonami budzących się w ich świadomości indywidualizmu i seksualności. Fasada z białego marmuru zaczyna pękać. Dziewczęta uświadamiają sobie bowiem dysfunkcję własnej rodziny oraz dysharmonię narzuconego przez nią modelu wychowania. Każdy spośród członków rodziny boryka się z własnym demonem ubezwłasnowolnionego społecznie ega, którego nieujarzmiona natura przebija na powierzchnie świadomości w formie zwierzęcego instynktu.  Mały biały domek zmienia się w ryczącą i gdaczącą menażerię: byk – ojciec odtrącony przez oziębłą matkę kopuluje z kucharką o świńskim obliczu, dziadek-fetyszysta poklepuje po pupie wnuczkę Paulinkę, podstarzała ciotka, niczym perliczka w stanie ekstazy, uwodzi młodego Beniamina przeznaczonego na męża dla Bianki… Groteskowa metamorfoza postaci pokazuje dramat kulturowych ograniczeń.  Zgwałcona poprzez konwenans Bianka odkrywa w sobie prawdziwe „ja”, dojrzewa do samookreślenia się.

Napisany w latach 70. tekst Różewicza przewidział istotne zmiany społeczne i kulturowe, które, z dzisiejszej perspektywy, wydają się normą. Tradycyjny podział ról na męskie i kobiece uległ zmianie. Nie znaczy to jednak, że w nowych rolach ludzie czują się spełnieni. Nadal bowiem podążamy za stereotypami zapominając o własnym ja. Żyjemy w oddaleniu od samych siebie. Kultura kreuje coraz to nowe modele zachowań oraz autokreacji, które nieraz staramy się bezrefleksyjnie przyswajać, tłumiąc swoje naturalne potrzeby.

Sztukę Różewicza można dziś rozpatrywać z perspektywy „gender”. Redukowanie jej jednak  do popularnego dziś sloganu „wyjścia z szafy” byłoby – jak sądzę – mocno zubażające. Istotniejszym wydaje mi się pytanie o to, kim jesteśmy dla siebie samych i dla naszych najbliższych.

Twórcy spektaklu

Reżyseria Joanna Zdrada                          

Scenografia Joanna Zdrada, Annamaria  Kiss Kosa                              
Kostiumy Zofia Mazurczak           

Ruch sceniczny Dariusz Piotr Brojek                   

Muzyka Michal Novinski               
Asystent reżysera Maria Suprun                                       
Inspicjent / Sufler Renata Sladeczek / Halina Mieszczak 

OBSADA

Kucharcia Grażyna Bułka                                                             

Matka Jagoda Krzywicka                                                                         

Ojciec Tomasz Lorek                                                                                 

Feliks Kuba Abrahamowicz                                             

Bianca Daria Polasik                      

Paulina Anisa Raik                                     

Dziadek Aleksander Pestyk           

Beniamin Marcin Kaleta                

Ciotka Maria Suprun