3 października nakładem Wydawnictwa Literackiego ukaże się powieść pt. Z kraju bez miłości autorstwa Gillesa Roziera.

Sulamita Kacyzne lubiła powtarzać, że miała nieszczęście przeżyć wojnę. Nigdy nie urodziła dzieci, bo po wojennych doświadczeniach założenie rodziny wydało się jej niedorzecznością, stała się natomiast opiekunką wspomnień: o Warszawie, przyjaciołach, o ojcu, znanym fotografie i publicyście. Willę w Rzymie, w której zamieszkała po wojnie, zamieniła w muzeum nieistniejącego już świata.

Pozostały po nim jeszcze opowieści, których wysłuchuje Pierre. Sulamita, Żydówka z Polski i Pierre, wcześnie osierocony, młody Paryżanin – alter ego autora, prowadzą zażyłą korespondencję. Z przywoływanych przez starszą kobietę prawdziwych historii wyłania się obraz żydowskiego życia w przedwojennej Polsce i Europie: fascynującego, ale naznaczonego tragedią. Spoiwem wciąż intensywnych wspomnień Sulamity o nadwiślańskiej Atlantydzie są losy trójki przyjaciół, pisarzy, bon vivantów, rewolucjonistów: Uriego Cwi Grinberga, Pereca Markisza, Melecha Rawicza.
Z kraju bez miłości to kalejdoskop kilku porywających biografii i zarazem szeroki portret kultury żydowskiej sięgający aż po czasy współczesne. To historie z życia codziennego miasteczek i małych sztetli, opowieści o znanych i nieznanych Żydach, rabinach, ich żonach, rzemieślnikach i kupcach. Warszawa, Lwów, Moskwa, Tel Awiw, Montreal – w tekście przeplatają się miasta i ich biblioteki. Spotykają się potomkowie bohaterów i rzeczy, które po nich pozostały. Kilkuletnia praca Gillesa Roziera, w archiwach i w terenie, zaowocowała frapującym, nieprzewidywalnym tekstem, który ocala od niepamięci kawałek żydowskiego świata.

Jak żyje Warszawa, skoro moja Warsze umarła – pyta Sulamita Kacyzne i przywołuje miasto, w którym mieszkała. Sulamita – córka fotografika i pisarza, przeżyła Zagładę w ukryciu, następnie poślubiła włoskiego dyplomatę i opuściła Polskę. To ona, bohaterka powieści Gillesa Roziera, jest łączniczką między światem umarłym a nowym, to ona opowiada młodemu Pierre’owi o gorących dyskusjach toczących się w świecie kultury jidysz, o artystach awangardy, którzy zginęli i tych, którzy – podobnie jak ona – cudem przeżyli. Pisarze: Melech Rawicz, Uri Cwi Grinberg, Perec Markisz ożywają poprzez fikcyjne listy i rzeczywiste wiersze. Ale nie tylko oni – ożywa też Icchok Lejbusz Perec, bracia Singer, poetka Rachela Korn, zamordowani na rozkaz Stalina twórcy żydowscy. Oczom czytelnika ukazują się Lwów, Moskwa, Berlin, Radymno, Tel Awiw, ale przede wszystkim – Warszawa, Warsze.
Bella Szwarcman-Czarnota
Gilles Rozier (ur. 1963) – francuski pisarz, wykładowca literatury jidysz, tłumacz z jidysz i hebrajskiego, poeta. Autor sześciu powieści w języku francuskim (w tym przetłumaczonej na dwanaście języków Un amour sans resistance, 2003) i tyluż w jidysz. Od 1994 roku dyrektor Biblioteki Medem w Paryżu. W Polsce została wydana jedna jego książka: Mojżesz Broderson. Od Jung Idysz do Araratu (Łódź 2008).