Przez dwa dni – 2 i 3 lutego 2013 roku – w Muzeum Etnograficznym w Krakowie prezentowane będą prace autorstwa Jana Wnęka, rzeźbiarza ludowego i pioniera lotnictwa. Oddanie im przestrzeni cichej i kontemplacyjnej to zaproszenie do przyjrzenia się detalowi, wniknięcia w strukturę materiału, odczytania znaczeń ukrytych w gestach figur przedstawiających świętych, kolorystyce ich szat.

Rzeźby Jana Wnęka (1828–1869) prezentowane były dokładnie cztery lata temu jako pierwsze w Muzeum Etnograficznym w Krakowie „Studium obiektu” – nową wówczas formę pracy ze zbiorami, miejsce spotkania i uważnego patrzenia.

Jan Wnęk urodził się w 1828 roku w rodzinie chłopskiej, we wsi Kaczówka (pow. Dąbrowa Tarnowska). Wykonał około trzystu rzeźbionych i płaskorzeźbionych figur do kaplic Drogi Krzyżowej i innych kapliczek w otoczeniu kościoła w Odporyszowie. Realistyczne figury, starannie polichromowane, przedstawiają sceny z życia Świętej Rodziny, Męki i Zmartwychwstania Chrystusa. Według legendy twarze wielu rzeźb to sportretowane, bliskie Wnękowi osoby. Jedna z nich, przedstawiająca proroka Symeona, podobno ukazuje twarz samego artysty. Większość prac uległa zniszczeniu. Te, które się zachowały, można zobaczyć w Odporyszowie w przykościelnym muzeum. W kolekcji Muzeum Etnograficzne w Krakowie znajduje się dziesięć jego prac.

W zbiorach Muzeum jest też model skrzydeł, wykonany w 1956 roku, w pracowni konserwatorskiej MEK. Jego autorzy posłużyli się opisem sporządzonym przez Tadeusza Seweryna, który w latach trzydziestych XX wieku prowadził badania terenowe na Powiślu Dąbrowskim. Natrafił wówczas na relacje o niezwykłym człowieku ogarniętym pasją latania. Otóż w 1866 roku, używając drewna, płótna i rzemieni, Jan Wnęk zbudował lotnię wzorowaną na skrzydłach ptaka. Przytwierdzony do konstrukcji o rozpiętości kilku metrów, wykonywał skoki z wieży kościelnej w Odporyszowie. Wzbudzał sensację wśród mieszkańców wsi, pisały o tym gazety. Najdłuższe loty ślizgowe Wnęka dochodziły nawet do trzech kilometrów. Niestety, 10 czerwca 1869 roku w uroczystość Zielonych Świąt odbył lot, który zakończył się upadkiem. Ciężko ranny Wnęk wkrótce zmarł. Choć do czasów współczesnych ocalały wyłącznie opowieści o „Ikarze znad Dunajca”, wielu znawców historii lotnictwa uważa Jana Wnęka za pioniera latania.

Muzeum Etnograficzne Krakowa - Ratusz  Wolnica 1