VII Międzynarodowy Festiwal Sztuki Opowiadania 2012 w Warszawie
Początek
– opowieści o powstaniu świata
7-11 listopada, Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego, ul. Jazdów 1, Warszawa

Już po raz siódmy Grupa Studnia O. zaprasza do Warszawy na międzynarodowy festiwal opowiadania. Do stolicy zjadą artyści z różnych zakątków świata, by od rana do późnych wieczornych godzin snuć opowieści. Festiwal jest obecnie najbardziej znaczącym wydarzeniem w dziedzinie sztuki opowiadania w Polsce i w całej Europie Środkowej.

W tegorocznej edycji Festiwalu sięgamy po temat początków, genezy, korzeni. Płyniemy pod prąd, w górę rzeki. Interesują nas opowieści o początku człowieka, o narodzinach świata kultury w różnych tradycjach. Ciekawią nas szczególnie miejsca zetknięć, kontaktu, przepływu między różnymi kręgami kulturowymi. Zaprosiliśmy artystów z odległych stron. Każdy z nich sięga do własnej, czasem odzyskanej czy rekonstruowanej tradycji, każdy odpowiada na pytanie o „początek”: własnej kultury i indywidualnej tożsamości. Każdy z nich jest jednak także artystą wędrownym, wpisanym w ruchliwość i szybkość komunikacyjną współczesnego świata.
Zapraszając artystów słowa do opowiedzenia, zaśpiewania czy do odegrania opowieści, pytamy jednocześnie o to, czym jest dzisiaj opowieść o własnej tożsamości. Jak przeglądają się w niej to, co indywidualne i to, co zbiorowe. Czy narracja, zwłaszcza ta wykonywana na żywo, scala, integruje? Przyglądamy się także z uwagą temu, czym jest dzisiejsza wspólnota słuchających.
I tak, Satu Nirannen, fińska pieśniarka i instrumentalistka, przedstawi podczas Festiwalu fragmenty starożytnego fińskiego eposu „Kalevala”. Mistrz starożytnej sztuki aszyków Şeref Taşlıova, z pochodzenia Azer, a z zawodu pasterz, przypomni, że zabawy opowieściami nie są ot, takim sobie konkursem dla recytatorów, a potknięcia słono kosztują; będzie dla nas improwizował z igłą w zębach. Nicolas Buenaventura (opowiadacz i pisarz) oraz Marta Gomez (utytułowana pieśniarka i instrumentalistka) z Kolumbii zaproszą widzów na spektakl „Wydać na świat”, a Claire Garrigue z Francji opowie, co zdarzyło się u źródeł, u początków. Jacek Hałas przyjmie nas „Xięgą Nawii”, autorską, poetycką wizją słowiańskich początków świata, a Katarzyna Enemuo, Barbara Wilińska i Iwona Sojka zaprezentują „Kubek do nalewania snów” na motywach „Słownika chazarskiego” Milorada Pavicia. Francję reprezentować będzie podczas Festiwalu także Marc Buleon, który przywiezie widowisko „Geometria ciszy”, przygotowane dzięki pracy z osobami dotkniętymi autyzmem. I wreszcie, Xante Gresham z Wielkiej Brytanii wykona opowieść „Baba Jaga i Święta Panienka” – energetyczną, mocną wersję tradycyjnych historii skupionych wokół postaci kobiecych.
Prócz tych propozycji organizatorzy przygotowali bogaty program dla dzieci (codzienne poranki, pełne baśni, bajek, opowieści o początkach świata w maminym brzuchu i… kwarkach), a także spotkania, panele oraz projekcje filmowe.
W programie nie może zabraknąć Nocy Opowieści, w czasie której na scenie pojawią się wszyscy artyści Festiwalu. W tym roku poprowadzą ją Jacek Hałas oraz opowiadacze ze Stowarzyszenia Grupa Studnia O. Noc rozpocznie się naprawdę w nocy, gdy rozum śpi, a budzą się… historie. Każda historia rozpocznie się tak samo: „Na początku…” Tak właśnie w listopadowe chłody będą nas rozgrzewać i poruszać historie z różnych stron świata - o jego początku. Pięć dni, dziesiątki historii, setki słuchaczy.
Zapraszamy!

Organizacja Festiwalu: Stowarzyszenie Grupa Studnia O. Szczegółowy program na www.studnia.org Festiwal odbywa się dzięki wsparciu Miasta Stołecznego Warszawy. Partner: Instytut Teatralny. Patroni medialni: Polskie Radio Program 2, Etno.serpent.pl, Ksiazka.pl, Instytut Rozwoju Kultury Alternatywnej IRKA, Warsaw Insider, Magazyn GAGA, DobraPolskaSzkola.pl, Qlturka.pl. Pozostali patroni: Fundacja Rodzić po Ludzku, Muzeum Historii Żydów Polskich, Centrum Edukacji Obywatelskiej. Na zdjęciach: Sefer Tasliova oraz Satu Nirannen.

VII Międzynarodowy Festiwal Sztuki Opowiadania 2012 w Warszawie

Opowiadacze byli pierwsi

Rozmowa z Jackiem Hałasem

Tegoroczny festiwal ma tytuł „Początek”. Rozmawiamy zatem o początku świata, człowieka, kultury czy też różnych kultur. Jaki był początek według „niesamowitych Słowian”? Dlaczego warto o tym opowiadać?
Jacek Hałas: „Posłuchajcie proszę / opowieści o pradawnych czasach / kiedy było tylko światło i bezkresne morze./A nad tą otchłanią krążył pod postacią łabędzia ten, co nie miał imienia. / I krążył tak od zawsze i dokuczała mu samotność. / I stało się, że dostrzegł na wodzie swój cień i postanowił oddzielić go od światła, z którego cień ów brał początek. / W ten sposób powstali bliźniacy – pierwsi bogowie: jasny – Swaróg i ciemny – Weles./ Swaróg ze światła uplótł łódź i zamieszkał w niej, kołysząc się na falach./ Weles zaś zanurkował w głębiny”.
Niedawno prowadziłem z pewnym przyrodnikiem rozmowę na temat początków osadnictwa na terenach Jury Krakowsko-Częstochowskiej. Według najnowszych hipotez, zwierzęciem, które miałoby do owego osadnictwa znacząco się przyczynić, był bóbr. Czyż to nie fascynujące, że „wiedza” zawarta w micie, ustnym przekazie, uzyskuje po latach potwierdzenie „naukowe”, że ukryte pod postacią nurka (znanego z innych przekazów praindoeuropejczyków) zwierzę nabiera realnych kształtów; bajka staje się znów realnością? Świat, który przywołujemy w opowieści, jest równie rzeczywisty, jak ten, w którym żyjemy. Dlatego warto.

Jak długo po powstaniu świata powstali opowiadacze?
Jacek Hałas: W „Parnassusie” jest scena, w której najstarszy na świecie „zakon” utrzymuje ten świat w równowadze dzięki nieustannemu opowiadaniu historii. Nie myli się Terry Gilliam – opowiadacze byli pierwsi.

„Xięga Nawii", którą zaprezentuje Pan podczas festiwalu, to opowieść o słowiańskich zaświatach. Czy ten koniec, podobnie jak np. w tradycji buddyjskiej, jest również początkiem? Czy wędrowcy po zaświatach powracają na ten świat?...
Jacek Hałas: Nie wiem. Buddyści mają zdecydowanie więcej informacji na ten temat. Z osobistych doświadczeń i spotkań wnioskuję, że niektórzy wędrowcy powracają. Ale może to buddyści:)

W tym roku poprowadzi Pan również festiwalową Noc opowieści. Jaka jest Pana ulubiona opowieść o początku - taka, której mógłby Pan słuchać, czy którą mógłby opowiadać przez całą noc?
Jacek Hałas: Jestem nomadem. Również wyobraźni, więc nie przywiązuję się szczególnie ani do miejsc, ani do opowieści.
Rozmawiała: Lidia Gruse

Jacek Hałas - absolwent Akademii Sztuk Pięknych, muzykant, śpiewak, tancerz, rzemieślnik, kompozytor, niespokojny duch. Współtwórca interesujących formacji muzycznych (Reportaż, Bractwo Ubogich, Muzykanci, Ket Jo Barat, Lautari, Kwartet Wiejski, Nomadzi Kultury), projektów artystycznych (Xięga, Dom Tańca, Tikkun) oraz teatralnych (Teatr Cinema, Teatr Strefa Ciszy, Schola Węgajty, a3Teatr). Zajmuje się tradycjami wędrownych śpiewaków, tańcem, muzyką instrumentalną, działalnością warsztatową i edukacyjną. Razem z żoną Alicją (ludowe instrumenty perkusyjne) jako „Nomadzi Kultury” od 2005 podróżują po Europie z tradycyjną Jurtą, gdzie prezentują efekty swych poszukiwań oraz przedsięwzięcia realizowane wspólnie z artystami z całego świata. Jacek Hałas od lat poszukuje śladów pieśni dziadowskich w żywej tradycji, zapisach etnografów, domowych archiwach i praktykuje grę na tradycyjnym instrumencie wędrownych śpiewaków - lirze korbowej. Surowe, akustyczne brzmienie przyprawione szczyptą melancholii osiąga podczas swych koncertów dzięki unikatowym instrumentom: węgierskiej lirze korbowej z pracowni Beli Serenyiego, akordeonowi „Bell” z pracowni Franciszka Krasnodębskiego oraz drumli, rumuńskiej fujarce i gordonowi z Gyimes - serca Transylwanii.

Podczas festiwalu Jacek Hałas zaprezentuje „Xięgę Nawii”, autorską, poetycką wizję słowiańskich początków świata. Poprowadzi również wspólnie z opowiadaczami ze Stowarzyszenia Grupa Studnia O. Noc opowieści. Zapraszamy!

Organizacja Festiwalu: Stowarzyszenie Grupa Studnia O. Szczegółowy program na www.studnia.org Festiwal odbywa się dzięki wsparciu Miasta Stołecznego Warszawy. Partner: Instytut Teatralny. Patroni medialni: Polskie Radio Program 2, Etno.serpent.pl, Ksiazka.pl, Instytut Rozwoju Kultury Alternatywnej IRKA, Warsaw Insider, Magazyn GAGA, DobraPolskaSzkola.pl, Qlturka.pl. Pozostali patroni: Fundacja Rodzić po Ludzku, Muzeum Historii Żydów Polskich, Centrum Edukacji Obywatelskiej. Na zdjęciach: Sefer Tasliova oraz Satu Nirannen.