Kinooceany. Tydzień Filmu Portugalskiego to przegląd filmowy stworzony przez kuratorów Agnieszkę Szeffel i João Ricardo Oliveirę, wyprodukowany przez Martę Limę i Agente a Norte z Porto.

Kinooceany będą cyklicznym wydarzeniem, odbywającym się w Polsce co roku. Pierwsza edycja, trwająca 10 dni i prezentująca 23 filmy krótko- i pełnometrażowe, odbędzie się w 2025 roku w 4 polskich miastach: Katowicach (4-13.04, kino Światowid), Łodzi (6-15.06, Narodowe Centrum Kultury Filmowej), Warszawie (20-29.06, kino Muranów) i Gdańsku (5-14.09, kino Instytutu Kultury Miejskiej). Po projekcjach organizatorzy zapraszają na spotkania z gośćmi – filmowcami, krytykami i badaczami zarówno z Portugalii, jak i z Polski.

Kinooceany wprowadzą polskich widzów w prawdziwe życie Lizbony, w jej zapomniane, często nieistniejące już zaułki, w dzielnice, do których wchodzi się „teraz albo nigdy”, albo w te, które przypominają rybackie wioski rozrzucone nad Tagiem. Nostalgiczny filmowy spacer pozwoli uwierzyć w to, że – z pozoru obojętna – Lizbona potrafi wciągnąć jak wir, ale tylko wtedy, gdy przestaniemy posuwać się szlakiem atrakcji. Takie ukryte miasto znaleźliśmy w wielu portugalskich filmach, którymi chcemy się z Wami podzielić – mówią kuratorzy przeglądu.

Historia Portugalii jest gęsta i wielowymiarowa, kinematografia portugalska spogląda w bliską i daleką przeszłość, często używając metafory, a często i ironii, do opowiedzenia o dramatycznych losach kraju. Reżim Salazara, rewolucja goździków, kolonialna przeszłość, wojna i blizny po niej, ekonomiczne kryzysy, narodziny konsumpcjonizmu – bogactwo historycznych wątków pozwoli polskiej publiczności odkryć zaskakujące paralele między naszymi narodami.

Portugalska rodzina nie bierze jeńców. Kino opowiada o jej dysfunkcjach, o sile matri- i patriarchatu, o wpływie społecznego porządku na rodzinne losy i emocje, o tym, jaką rodziną może być emigrancka społeczność dla poszukujących lepszego życia uciekinierów. Czy Portugalia jest gościna? Czy chętnie dzieli się miejscem i strawą? W zróżnicowanym etnicznie i kulturowo kraju tworzą się skupione na sobie enklawy. A jak żyją zjeżdżający do Lizbony z prowincji młodzi? Z prowincji, czyli skąd? 

Opowiadając o blaskach i cieniach życia na drugim krańcu Europy, w klimacie, który nierzadko nie daje ukojenia, Kinooceany zaprezentują kino autorskie, filmy reżyserów z klasycznego panteonu i próbujących im dorównać współczesnych. Uczestnicząc w przeglądzie, polscy widzowie przekonają się o tym, że kino portugalskie nigdy nie mówi wprost, uwodzi formą i prowokuje do zmiany perspektywy. 

Gościem katowickiej odsłony przeglądu będzie Manuel Mozos, reżyser Xaviera i krótkiego metrażu Chwała filmom kręconym w Portugalii z programu Kinooceanów. To filmowiec wielu talentów, żywa encyklopedia portugalskiego kina, montażysta, scenarzysta i asystent czołowych portugalskich reżyserów, także utalentowany aktor – zdarzyło mu się nawet zagrać w jednym filmie z Krystyną Jandą. Współpracuje też z wydawnictwami, szkołami, instytutami, uniwersytetami, stowarzyszeniami kulturalnymi i kinowymi, klubami filmowymi i festiwalami. Od 2002 roku jest pracownikiem ANIM, archiwum Cinemateca Portuguesa, zajmując się identyfikacją, konserwacją i restauracją kopii filmowych. Jako reżyser nakręcił swój pierwszy film telewizyjny Um Passo, Outro Passo e Depois... w 1989 roku. Od tego czasu wyreżyserował ponad 20 filmów fabularnych i dokumentalnych, krótko- i długometrażowych. Publiczność kina Światowid spotka się z reżyserem w piątek (4.04, godz. 20.00) podczas uroczystego otwarcia Kinooceanów przed projekcją Zielonych lat Paulo Rochy oraz w niedzielę (6.04, godz. 15.00) po projekcji jego kinowego debiutu Xavier.

Gdzie i kiedy?

4-13.04.2025 Katowice, kino Światowid
6-15.06.2025 Łódź, Narodowe Centrum Kultury Filmowej
20-29.06.2025 Warszawa, kino Muranów
5-14.09.2025 Gdańsk, kino Instytutu Kultury Miejskiej

Program Kinooceanów 2025
otwarcie:
* Zielone lata / Os Verdes Anos, reż. Paulo Rocha, Portugalia 1963, 88’25’’

* Wynalazek miłości / A Invenção do Amor, reż. António Campos, Portugalia 1965, 29’10’’ + Rewolucja / Revolução, reż. Ana Hatherly, Portugalia 1975, 11’42’’ + Dina i Django / Dina e Django, reż. Solveig Nordlund, Portugalia 1981, 76’17’’

* Portugalskie pożegnanie / Um Adeus Portuguęs, reż. João Botelho, Portugalia 1985, 83’13’’

* Xavier, reż. Manuel Mozos, Portugalia 2002, 95’15’’

* Krew / O Sangue, reż. Pedro Costa, Portugalia 1989, 99’

* Odkupienie / Redemption, reż. Miguel Gomes, Portugalia, Francja, Niemcy, Włochy 2013, 26’ + John From, reż. João Nicolau, Portugalia 2015, 95’

* Aquapark / Aquaparque, reż. Ana Moreira, Portugalia 2018, 16' + Pijak / O Bębado, reż. André Marques, Portugalia 2023, 120’22’’

* Campos Belos, reż. David Ferreira, Portugalia 2023, 20’ + Rio Corgo, reż. Sérgio Da Costa, Maya Kosa, Szwajcaria, Portugalia 2015, 95’

* Lizbona, prowincja / Lisboa-Provincia, reż. Susana Nobre, Portugalia 2011, 18’ + Cidade Rabat, reż. Susana Nobre, Portugalia 2023, 101’

* Arena, reż. João Salaviza, Portugalia 2009, 16' + Manga d’Terra, reż. Basil da Cunha, Szwajcaria, Portugalia 2023, 96'

* Ci, którzy czekają na buty zmarłych, umierają boso / Quem Espera por Sapatos de Defunto Morre Descalço, reż. João César Monteiro, Portugalia 1970, 35' + Zéfiro, reż. José Álvaro Morais, Portugalia 1993, 48'

* Chwała filmom kręconym w Portugalii / A Glória de Fazer Cinema em Portugal, reż. Manuel Mozos, Portugalia 2015, 16’47’’ + Klub Nicość – Jestem nikim / The Nothingness Club – Não Sou Nada, reż. Edgar Pęra, Portugalia 2023, 92'10’’

* Doc’s Kingdom, reż. Robert Kramer, Francja, Portugalia 1988, 94’

zamknięcie:
* Pod płomieniem świecy / Sob a Chama da Candeia, reż. André Gil Mata, Portugalia, Francja 2023, 112’

Projekt realizowany przy wsparciu Instituto do Cinema e do Audiovisual (ICA).
Mecenasem głównym Kinooceanów jest Bank Millennium.

Wsparcie programowe: Cinemateca Portuguesa, Centro de Conservacao (ANIM)