10 kwietnia nakładem Wydawnictwa W.A.B. ukaże się książka György’a Spiró zatytułowana "Iksowie". Ta jedna z najlepszych węgierskich powieści została zakazana przez władze PRL i w Polsce ukazuje się po raz pierwszy.

Rok 1815, dzień podpisania Świętego Przymierza. Warszawa. Do miasta po półrocznym pobycie we Lwowie powraca Wojciech Bogusławski. Wielki aktor znów chce wziąć pod swoje skrzydła Teatr Narodowy, przede wszystkim jednak chce grać na jego deskach. Mimo statusu Mistrza nie jest to dla niego, zadłużonego i stojącego u progu starości, cel łatwy. Podstawową przeszkodą jest jednak polityka, bo świat kultury i sztuki jest z nią nierozerwalnie związany. Wszyscy aktorzy największe role kreują poza sceną teatru: na salonach, w gabinetach i prywatnych domach. Z wielkiego chaosu konspiracji i dbania o własne interesy nieoczekiwanie wyłania się jednolita siła – Iksowie. Chcą oni kontrolować wszelkie pojawiające się scenariusze, te w spektaklach, jak i te pisane przez życie miejskich ulic.

Barwnie przedstawione realia Warszawy z początku dziewiętnastego wieku, tempo akcji niczym w powieści łotrzykowskiej, plastyczny, współczesny język i wnikliwy opis teatru od kulis: przepychanki, utarczki i złośliwości w aktorskiej trupie – Spiró z rozmachem ożywia świat sprzed dwóch stuleci. Gdy w 1981 roku ukazała się polska powieść węgierskiego pisarza, jej autor został w Polsce oskarżony o szarganie naszych świętości narodowych, odebrano mu stypendium i zakazano wjazdu do kraju. Teraz, po ponad trzydziestu latach od premiery na Węgrzech, Iksowiewreszcie ukazują się po polsku.

Spiró zrobił to, na co dzisiaj żaden polski pisarz się nie zdobył – napisał osiemsetstronicową powieść o towianizmie, ale i o ludzkiej potrzebie wiary i podatności na manipulację. Pokazuje też, w jaki sposób Polacy budowali wtedy (i dzisiaj również) swoją tożsamość.

Justyna Sobolewska, Polityka

György Spiró (ur. 1946) to węgierski prozaik, dramatopisarz, eseista, tłumacz, dyrektor teatrów, wykładowca uniwersytecki. Znawca polskiej kultury, ma w dorobku przekłady dramatów Wyspiańskiego i Gombrowicza. Jest autorem powieści Kerengő (Krużganek, 1974), Iksowie (1981), A jövevény (Przybysz, 1990), Mesjasze (2007, W.A.B. 2009), bestsellerowej epopei Fogság (Niewola, 2004), licznych dramatów, w tym Szalbierza (1983), Dogrywki (1998) i Stłuczki (2004), zbiorów esejów i opowiadań. Otrzymał wiele prestiżowych nagród literackich i teatralnych, w tym Literacką Nagrodę Europy Środkowej Angelus (2009, za Mesjaszy) oraz Międzynarodową Nagrodę Wyszehradzką, przyznawaną przez ministrów kultury państw Grupy Wyszehradzkiej.