Dramat "A jeśli Bóg jest?" Katrin Gebbe rozbudza stare filozoficzno-teologiczne debaty. Zamknięte rozdziały powieści o deklaracjach wiary i poszukiwaniu dowodów na istnienie Boga znów tętnią życiem. Podkreślenie nieprzezwyciężalnego konfliktu i opozycji między wiarą a niewiarą przybiera wizerunki: tyrana o imieniu Benno i odzwierciedlenie czystego dobra, młodzieńca z Hamburga, Tore'a o wyglądzie anioła z zabrudzoną naiwnością aureolą. Katrin Gebbe ku przestrodze ostatecznie spycha wiarę w przestrzeń, gdzie pojawia się pytanie: czym wiara jest w swej istocie? Czy etykietką ludzi fanatycznie wierzących jest irracjonalna postawa, definiowana jako opętanie swoistą ślepotą? W debiutanckim obrazie "A jeśli Bóg jest?" ateiści próbują wymachiwać brzytewką Ockhama, zaś poczciwiec szyje własną wizję, która niesie przerażający kataklizm.

Tore jest członkiem grupy religijnej zwanej "Fanatycy Jezusa". Doświadcza Boga w codziennych zdarzeniach. To, co inni uważają za przypadek, dla niego stanowi zrządzenie Boga. Nieustannie interpretuje znaki interwencji Stwórcy. W jego doświadczeniu Bóg dostępny jest we wschodzie i zachodzie słońca, podczas tańca, w rozmowie, w bezpośrednich spotkaniach z ludźmi, a nawet podczas napadów epilepsji, na którą choruje. Ukojenia poszukuje w modlitwie: "Czuwajcie i módlcie się, abyście nie popadli w pokuszenie; duch wprawdzie jest ochotny, ale ciało mdłe". Stara się też nieść pomoc, by każdy był szczęśliwy. W ten sposób spotyka na swojej drodze Benno i jego rodzinę, automatycznie doznając upokorzeń prosto z dantejskiego piekła.

Tore wybiera pokornie drogę męczeństwa, najwyraźniej zbyt dosłownie traktuje fragment z Kazania na Górze, który mówi: "Słyszeliście, że powiedziano: Oko za oko i ząb za ząb. A ja wam powiadam: Nie opierajcie się złu". Benno wybiera z kolei inwazyjne łamanie silnej woli Tore'a poprzez: brutalne, permanentne metody utrzymania swojej ofiary pod kontrolą. "Boży posłaniec" odpowiada na bestialskie ataki regułą "nadstawiania policzka". "Jeśli cię ktoś uderzy w prawy policzek, nadstaw mu i drugi". Czy Benno jest psychopatą? Jego natura o demonicznym charakterze na to wskazuje. Czy Tore jest urojonym "zbawcą ludzkości"? Czy też zważa zwłaszcza na głos swgo serca, kierując się przede wszystkim głębokim uczuciem człowieczeństwa, zupełnie zapominając o krytycznym spojrzeniu.

Punktem odniesienia "A jeśli Bóg jest?" może być symboliczne odwołanie do Kierkegaarda, który rozpacz nazywał "chorobą na śmierć". Tore znajdując się w szatańskim kręgu zła wszystko pozostawia Bogu, gdyż wierzy,  że dla Boga wszystko jest możliwe. Wraz z zanikiem zaufania w samej głębi, z lękiem w najgłębszym zakamarku ludzkiej duszy ginie wielki spokój. Niczym Kierkegaard w dziele "Bojaźń i drżenie" prezentuje, że bycie "rycerzem wiary" oznacza zamknięcie oczu na absurdy, do których ślepa wiara prowadzi. A dokąd prowadzi pogrążanie się w bierności?

Destrukcyjna relacja pomiędzy Benno i Tore rysuje kontekst rzeczywistości: pan i niewolnik. Benno to ten, który wodzi na pokuszenie, rani i niszczy, zabijając godność człowieka. Zniewolenie rozpoczyna się od upodlenia...

Istotny moment tragizmu przejawia się w niezdolności do buntu. Zło ma w sobie skłonność do rozprzestrzeniania się. Intensywnie oddziałuje na drugiego czlowieka. Według Kanta zło radykalne znajduje się w każdym człowieku i posiada swoje siedlisko nie w zmysłowości, nie w "zepsuciu rozumu ustanawiającego prawo moralne", lecz w "przewrotności serca". Skłonność do zła jest wolnej woli.

Dramat "A jeśli Bóg jest?" został podzielony na trzy części, odpowiadające nazwom trzech cnót Boskich: "Wiara", "Miłość" i "Nadzieja". Tore na tle społeczeństwa jest kimś absolutnie innym, którego nie daje się do końca przyłączyć do obowiązującego systemu. Integracyjna próba wyeliminowania obcego skłania do aktu wstrząsającej przemocy. Jest to zabieg, prowadzący do zapanowania nad transcendencją nowego Mesjasza, lecz ten wciąż wierzy, że żarliwa modlitwa może złamać potęgę przemocy. Bóg, o którym mówi Biblia, jest poza wyobrażonym zgromadzeniem świata, co kłóci się z "dobrą strukturą życia" Benno.

Po spotkaniu z filmem "A jeśli Bóg jest?" błądzą w zakamarkach umysłu słowa: "Dobry człowiek z dobrego skarbca swego serca wydobywa dobro, a zły człowiek ze złego skarbca wydobywa zło. Bo z obfitości serca mówią jego usta".

Naturalistyczny obraz koszmaru, w którym spoczywa ból zatwardziałości serca serwuje widzom granat, który eksploduje w głowie masakrującym nawałem emocji. Ślepa nienawiść, naiwniactwo, motyw poszukiwania kozła ofiarnego, poniżanie wartości innych to motywy, które układają się w przerażający obraz najgłębszej warstwy mrocznej strony społeczeństwa. Poszukując tej prawdziwej ziemi obiecanej doznajemy zawodu. Wyrok Katrin Gebbe jest potępiający, zaś precyzja z jaką trafia w najczulszy punkt naszego jestestwa jawi się jako osąd: nastąpił kryzys bycia bytu w społeczeństwie. Lament nad niemocą wsiąka w umysł odbiorcy nienatrętnie, aczkolwiek jątrzy do utraty sił. Zaprawdę mocne, szokujące i dobre kino!

Premiera: 30 stycznia 2015 r.

Monika Wojda