Właśnie rozpoczęto budowę śmiałego architektonicznie Mauzoleum Martyrologii Wsi Polskich w Michniowie. Projekt wyróżniony w Londynie prestiżową nagrodą European Property Awards przygotowała polska pracownia Nizio Design International.

Na wzgórzu w Michniowie powstaje pionierski budynek Mauzoleum, który ma stać się symbolem zbrodni niemieckich podczas II wojny światowej i męczeństwa mieszkańców ponad ośmiuset miejscowości. W podłużną architektoniczną kompozycję, złożoną z zanikających stopniowo segmentów, wpisana jest wystawa przedstawiająca historię pacyfikacji polskich wsi. Będzie wykorzystywać najnowsze rozwiązania multimedialne: ekrany, projektory, panele dotykowe. Przypominające obrys domu betonowe ramy, oddzielone są rzeźbiarsko potraktowanymi rozdarciami formy. Spektakl światła rozgrywający się we wnętrzu zapewniać będzie nieprzerwanych wrażeń estetycznych, wprowadzać nastrój grozy i zadumy. Nocą światło będzie się sączyć ze szczelin na zewnątrz.

-Mauzoleum nie ma być kolejnym typowym muzeum, lecz miejscem, które ma zarazem edukować i wywoływać emocje – mówi Janusz Karpiński dyrektor Muzeum Wsi Kieleckiej opiekującego się michniowskim Mauzoleum. Placówka ma stać się jednocześnie centrum martyrologii, miejscem pojednania i przeciwdziałania rasizmowi oraz ksenofobii. Koncepcja budowli została oparta na tradycyjnym wzorcu, tzw. domu-chaty. Budynek ulega deformacji i rozpadowi wzdłuż osi.

- Proces ten jest obrazem jedności narracji historycznej i architektonicznej, stanowi nawiązanie do kolejnych wyniszczających etapów zbrodni – mówi Mirosław Nizio, właściciel pracowni architektonicznej Nizio Design International.

Podróż zaczyna się od największej zamkniętej bryły kaplicy mogącej pomieścić do dwieście osób. Dalsze segmenty stanowią sale ekspozycyjne dedykowane poszczególnym rozdziałom historii represji podczas II wojny światowej. Wędrówka kończy się lasem krzyży, których liczba równa się ilości zniszczonych wsi. Głównym, nietypowym materiałem, z którego będzie zbudowane Mauzoleum jest zaimpregnowane spalone drewno, wydzielające charakterystyczny zapach. Użyte zostanie jako budulec elementów wystawienniczych prezentujących materiał merytoryczny i stanowiska multimedialne. Kontrastem do detalu czarnego drewna jest beton z widocznym rysunkiem szalunkowym na podłodze i ścianach, stanowiący zmysłowe przywołanie historii. Budowa pierwszej części - kaplicy możliwa jest dzięki 4 mln 473 tys zł przyznanych przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

12 i 13 lipca 1943 roku w Michniowie Niemcy wymordowali 204 osoby: 103 mężczyzn - w większości spalonych żywcem, 53 kobiety i 48 dzieci. Były to represje za pomoc niesioną Armii Krajowej i innym oddziałom partyzanckim. Według szacunkowych obliczeń w czasie wojny i okupacji zginęło milion trzysta tysięcy mieszkańców wsi. Kilkanaście godzin zajmowało skreślenie istnienia całych społeczności. Tragedia w Michniowie stała się symbolem wszystkich 817 spacyfikowanych miejscowości. Tyle jest krzyży na wzgórzu Golgoty Michniowa. Oprócz tzw. „lasu krzyży” w kompleksie zawierać się będzie także istniejący grób zbiorowy pacyfikacji wsi Michniów, Pieta Michniowska, którego autorem jest Wacław Stawecki oraz Dom Pamięci Narodowej.