Krytyk i historyk sztuki Krystyna Czerni odebrała w czwartek Nagrodę im. Kazimierza Wyki przyznawaną w dziedzinie krytyki literackiej, eseistyki i historii literatury. Nagrodzono ja za wydaną w 2011 r. biografię Jerzego Nowosielskiego "Nietoperz w świątyni".

"W decyzji jury kładliśmy nacisk, że wprawdzie w werdykcie jest mowa o jednej książce, ale mieliśmy na myśli też cały dorobek literacki laureatki" - podkreślił przewodniczący kapituły Nagrody im. Kazimierza Wyki Jan Pieszczachowicz.

Jak zaznaczył, przyznanie nagrody krytykowi i historykowi sztuki przywraca równowagę, w tym, co stanowi jej przedmiot, czyli wszystkim, czym zajmował się jej patron, prof. Wyka. "To była nie tylko krytyka i eseistyka literacka, lecz także krytyka i eseistyka z dziedziny szeroko pojętej sztuki" - zaznaczył Pieszczachowicz.

"Nagroda dla pani Czerni znacznie też podnosi bardzo skromny parytet niewieści w historii tej nagrody" - dodał.

Tegoroczna laureatka przyznała, że mimo iż jej mistrzem jest prof. Mieczysław Porębski, to czuje przynależność do szkoły prof. Wyki. Jego książka "Thanatos i Polska" o malarstwie Jacka Malczewskiego - mówiła Czerni - jest dla niej wzorem, jak należy pisać o sztuce. "To książka, która powstała z olśnienia, zachwytu" - oceniła.

"Moje książki, to nie są doktoraty, habilitacje, to są książki. Przyznałam sobie prawo do swobody, bardziej osobistego opowiadania o ich bohaterach" - dodała.

Krystyna Czerni jest krytykiem i historykiem sztuki, związanym z Instytutem Historii Sztuki Uniwersytetu Jagiellońskiego. Jest autorką ponad 300 recenzji, esejów, wywiadów oraz tekstów naukowych publikowanych m.in. w "Tygodniku Powszechnym", "Odrze", "Res Publice", "Znaku", "Przekroju", czasopismach specjalistycznych oraz katalogach wystaw.

Pisała o najważniejszych postaciach polskiej sztuki XX wieku, takich jak: Józef Czapski, Jonasz Stern, Maria Jarema, Tadeusz Kantor, Alina Szapocznikow, Andrzej Wróblewski, Jan Lebenstein, Stasys Eidrigevicius i wielu innych. Jest autorką kilku książek, z których ostatnia - "Nietoperz w świątyni. Biografia Jerzego Nowosielskiego" - ukazała się w kwietniu 2011 roku nakładem Znaku. Od kilkunastu lat szczególną uwagę poświęca właśnie postaci tego malarza. Obecnie pracuje nad monografią monumentalnych realizacji sakralnych Jerzego Nowosielskiego.

Nagroda im. Kazimierza Wyki za wybitne osiągnięcia w dziedzinie eseistyki oraz krytyki literackiej i artystycznej jest przyznawana od 1980 i wręczana w rocznicę urodzin patrona nagrody - zmarłego w 1975 r. wybitnego historyka i krytyka literatury.

Idea nagrody zrodziła się niedługo po śmierci jej patrona. W ten sposób środowisko literackie Krakowa pragnęło uczcić i zachować w pamięci wybitnego krytyka i eseistę, twórcę własnej metodologii krytyki literackiej, zwanej "szkołą Wyki". Wyróżnienie otrzymują krytycy literaccy, eseiści i historycy literatury w oparciu o werdykt jury, złożonego z przedstawicieli środowiska intelektualno-artystycznego.

Obecnie nagroda, w wysokości 20 tys. zł, jest przyznawana przez marszałka woj. małopolskiego i prezydenta m. Krakowa.

Krystyna Czerni jest 28. laureatem tego wyróżnienia. Wcześniej uhonorowano nią m.in. Jana Błońskiego, Jerzego Jarzębskiego, Zbigniewa Herberta, Mieczysława Porębskiego, Marię Janion i Michała Głowińskiego.

Kazimierz Wyka - wybitny historyk i krytyk literatury, profesor UJ, urodził się 19 marca 1910 r. w podkrakowskich Krzeszowicach. Zmarł w 1975 r. w Krakowie. W latach 1928-1932 studiował filologię polską na UJ. W 1948 r. Wyka został profesorem na UJ. Jego seminarium literackie stało się zalążkiem tzw. krakowskiej szkoły krytyki. W latach 1963-1965 Wyka był prorektorem UJ. W 1948 r. współtworzył Instytut Badań Literackich, którym kierował w latach 1953-1970. Jako literaturoznawca szczególnie interesował się okresem romantyzmu i Młodej Polski.(PAP)