Filmoteka Narodowa – Instytut Audiowizualny (FINA) zaprasza na przegląd filmów Aleksandra Forda, jednej z najważniejszych postaci polskiego filmu, który rozpocznie się 27 sierpnia w kinie Iluzjon.

Na cykl składają się filmy Aleksandra Forda z lat 1933–1948 ukazujące pierwsze, nieco mniej znane produkcje reżysera Krzyżaków. Wydarzeniem specjalnym będzie premiera filmu Mir Kumen On (1936),  znanego pod polskim tytułem Droga młodych, w niemal kompletnej, odrestaurowanej cyfrowo wersji.

O przeglądzie
W ramach przeglądu pokazane zostaną dwa filmy Forda stanowiące ważny wkład w polskie kino jidysz. Pierwszy to Sabra (1933), realizowana w Palestynie opowieść z wątkiem melodramatycznym w tle o żydowskich emigrantach z Polski zmagających się na pustyni z brakiem wody.

Drugi, nakręcony na zlecenie Bundu, niedopuszczony przez cenzurę II RP do kinowej dystrybucji jako promujący komunizm, Mir Kumen On (1936), znany pod polskim tytułem Droga młodych, to unikatowy dokument pokazujący mikrospołeczność Sanatorium im. Włodzimierza Medema w Miedzeszynie. W tej placówce od połowy lat 20. leczono zagrożone gruźlicą dzieci z ubogich, robotniczych rodzin żydowskich. Jego premierowy pokaz w Iluzjonie w odrestaurowanej cyfrowo, niemal kompletnej wersji, będzie wydarzeniem specjalnym festiwalu.

Przedwojenną filmografię Forda, który już w latach 20. okrzyknięty został cudownym dzieckiem polskiego kina, uzupełnią Ludzie Wisły (1938). Film, zrealizowany razem z Jerzym Zarzyckim według powieści Heleny Boguszewskiej i Jerzego Kornackiego pt. Wisła, w zamierzeniu bliski był postulatom środowiska START-u, z którego obaj się wywodzili: kina realistycznego, ze społecznym zacięciem. W praktyce młodzi filmowcy musieli ulec tzw. branży i producentom domagającym się wzbogacenia opowieści o życiu wodniaków pływających barkami po Wiśle o wątek melodramatyczny. Mimo to film  pozostaje jednym z najciekawszych dokonań lat 30.

Przysięgamy Ziemi Polskiej (1943) to dokument otwierający wojenny rozdział twórczości reżysera, który po wrześniu ’39 znalazł się w ZSRR, gdzie razem z innym „startowcem” Jerzym Bossakiem, organizował w 1943 roku Czołówkę Filmową I Dywizji Wojska Polskiego. Została tu uwieczniona przysięga żołnierzy tej formacji i ich dowódcy, pułkownika Berlina. Majdanek – cmentarzysko Europy (1944) to z kolei pierwszy dokument o hitlerowskich obozach koncentracyjnych, realizowany tuż po wyzwoleniu reportaż z wstrząsającymi relacjami więźniów.

Chronologicznie ostatnim filmem przeglądu jest Ulica Graniczna (1948), jedna z pierwszych fabuł powojennej polskiej kinematografii. Dla Forda – wówczas kluczowej, bardzo wpływowej postaci rodzimego kina – stanowiła powrót do tematyki żydowskiej, ale już w cieniu Zagłady. Ulica Graniczna,  wojenna historia mieszkańców warszawskiej kamienicy i przekrój społecznych postaw wobec okupacji i Holocaustu, mimo pewnych uproszczeń pozostaje jednym z pierwszych i najważniejszych filmów o tej tematyce.

Przegląd filmów Aleksandra Forda (1933–1948)
Od 27 sierpnia do 1 września 2017 roku
W ramach 14. Festiwalu Kultury Żydowskiej Warszawa Singera