Nowy album Danuty Jackiewicz jest trzecim w serii wydawniczej Domu Spotkań z Historią i Muzeum Narodowego w Warszawie prezentującej Warszawę XIX wieku na zdjęciach mistrzów obiektywu. W poprzednich tomach można obejrzeć zdjęcia Karola Beyera oraz Maksymiliana Fajansa. Bohater najnowszego tomu, pionier fotografii ulicznej i fotoreportażu, wynalazca i innowator, w niczym nie ustępuje swoim znakomitym poprzednikom.

Już w pierwszych latach działalności Konrad Brandel stał się jedną z najlepiej rozpoznawalnych osobowości polskiej zawodowej fotografii, gdyż potrafił w atrakcyjny sposób wykorzystać możliwości tej sztuki – mówi Danuta Jackiewicz, kurator Zbiorów Fotograficznych i Ikonograficznych Muzeum Narodowego w Warszawie.

Konrad Brandel to wyjątkowa, wszechstronnie utalentowana postać; był nie tylko jednym z najwybitniejszych fotografów dokumentalistów, ale również wizjonerem wyprzedzającym swój czas, wynalazcą oraz ojcem naszego fotoreportażu.

    Był twórcą i konstruktorem reporterskiego aparatu dla amatorów do robienia zdjęć z ręki. Mamy wszelkie podstawy, aby uważać Brandla nie tylko za naszego prekursora fotografii lotniczej, lecz także autora najstarszej na świecie fotografii wykonanej z frunącego balonu. Nasz fotograf okazał się również pionierem w zakresie rozwijania propagandy wizualnej w rodzinnym mieście, tworząc sieć kiosków handlowo-reklamowych. Wprowadził hasło reklamowe: „Pierwsza dostępna dla wszystkich Fotografja” – dodaje autorka.

Praktykę zawodową odbył u Karola Beyera, a w 1865 roku do spółki z przyjacielem Marcinem Olszyńskim oraz bratem Władysławem otworzył zakład fotograficzny. W atelier przy Nowym Świecie wydawał pierwsze w Europie fotograficzne kalendarze ścienne na lata 1866–1869. Priorytetem w jego pracy zawodowej było zawsze rodzinne miasto i jego mieszkańcy.

Początkowo zakład fotograficzny Brandla specjalizował się w portretach wykonywanych w atelier, z których artysta często układał pamiątkowe kompozycje, odnoszące się do aktualnych wydarzeń w stolicy. Chętnie dokumentował zmiany w architekturze Warszawy, a z czasem coraz większą wagę przywiązywał do scen rodzajowych, odchodząc od fotografii statycznej. Dzięki wynalazkowi fotorewolweru, awangardowego osiągnięcia tamtych czasów, otrzymywał pierwsze ostre, niepozowane zdjęcia mieszkańców miasta. Mały aparat z szybką migawką, trzymany w dłoniach na wysokości oka, pozwalał fotografować przechodniów w codziennych sytuacjach i w ruchu, co uczyniło z Brandla pioniera fotoreportażu. Fotorewolwer zrobił prawdziwą karierę nie tylko wśród polskich artystów, ale też był nagradzany w całej Europie.

Brandel był także prekursorem polskiej fotografii medycznej. Za zdjęcia prezentujące przypadki chorobowe oraz anomalie medyczne otrzymał liczne nagrody na świecie oraz tytuł Fotografa Cesarskiego Uniwersystetu Warszawskiego.

Prezentowane w albumie fotografie przedstawiają Warszawę, w tym słynną panoramę, którą Brandel wykonał, stojąc na platformie rusztowania umieszczonej ponad Zamkiem Królewskim oraz pierwsze zdjęcia zrobione w czasie lotu balonem. Na tle Karola Beyera czy Maksymiliana Fajansa Konrada Brandla wyróżnia między innymi to, że fotografował nie tylko reprezentacyjne i znane miejsca w Warszawie, ale także targowiska na Muranowie, Starym Mieście, Pradze czy zabawy ludowe na Woli. Zdjęcia ruchliwych ulic, zabaw dzieci w parkach, tętniących życiem targów pozwalają na drobiazgowe studiowanie życia codziennego w mieście.

Fotografie pochodzą ze zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie, Muzeum Warszawy, Biblioteki Publicznej m.st. Warszawy, Biblioteki Narodowej, Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza.
Handlarka owoców, ok. 1879. Kobieta z tej fotografii stała się pierwowzorem Żydówki z pomarańczami, namalowanej przez Aleksandra Gierymskiego. Fot. Konrad Brandel/ Muzeum Narodowe w Warszawie (źródło: materiały prasowe)

Premiera albumu będzie miała miejsce 4 listopada o godz. 18.00 w Muzeum Narodowe w Warszawie. Odbędzie się spotkanie z udziałem Danuty Jackiewicz (autorki) oraz Macieja Jeziorka (fotografa). Gościem honorowym będzie Krystyna Lejko, pierwsza monografistka Konrada Brandla. Wieczór poprowadzi Monika Szewczyk.

W ramach wydarzeń towarzyszących 5 i 12 listopada o godz. 18.00 w Muzeum Narodowym w Warszawie odbędą się spotkania z Danutą Jackiewicz Fotografowie Warszawy. Zdjęcia Beyera, Fajansa i Brandla w kolekcji MNW, a 8 listopada o godz. 13.00 spacer po Warszawie śladami pierwszych fotografów miasta (zbiórka: plac Małachowskiego).

Danuta Jackiewicz, Konrad Brandel (1838–1920)
Album w serii Fotografowie Warszawy pod redakcją Katarzyny Madoń-Mitzner
Dom Spotkań z Historią, Muzeum Narodowe w Warszawie
Premiera albumu: 4 listopada 2015 roku, godz. 18.00, Muzeum Narodowe w Warszawie