30 stycznia w gliwickiej Czytelni Sztuki odbędzie się premiera książki pt. Zdzisław Beksiński. Listy do Jerzego Lewczyńskiego.

Choć powszechnie kojarzony jest z malarstwem, Zdzisław Beksiński był równie utalentowanym epistolografem. Jego korespondencja adresowana do Jerzego Lewczyńskiego jest błyskotliwym, dowcipnym i celnym zapisem ponad trzydziestu lat zmagań artysty z rzeczywistością PRL, kroniką absurdu owych czasów rozpisaną na kilkaset listów do przyjaciela. Lekkość, z jaką zostały napisane, ujawnia niepospolity talent literacki autora.

Listy Beksińskiego zostały udostępnione Wydawcy, przez ich adresata, wybitnego polskiego fotografa Jerzego Lewczyńskiego, oraz jego żonę Kazimierę. Niniejsza książka zawiera całość zachowanej do dnia dzisiejszego korespondencji, opracowanej i opublikowanej w porządku chronologicznym.

W skład korpusu epistolograficznego wchodzi bez mała 300 (pisanych na maszynie lub odręcznie) listów oraz kart pocztowych, datowanych pomiędzy styczniem 1958 a październikiem 1998 roku.

Listy do Jerzego Lewczyńskiego to lektura z wielu względów niezwykła, a dla wszystkich wyznawców Beksy obowiązkowa. Drobiazgowo opracowana przez Olgę Ptak korespondencja przedstawia na tle epoki postać równie genialnego, co kontrowersyjnego artysty. Trzysta listów napisanych do przyjaciela w ciągu czterdziestu lat opublikowanych na siedmiuset stronach to rodzaj autoportretu wielokrotnego Beksińskiego. W zażyłym kontakcie z Lewczyńskim, Beksiński jest subtelny, ironiczny, do bólu szczery, przenikliwy i przewrotnie inteligentny, ale bywa także złośliwy i niecierpliwy, opryskliwy, a nawet wulgarny. Epistolograficzna mania Beksińskiego pozwala wniknąć w rzeczywistość drugiej połowy XX wieku, w trywialnej, peerelowskiej codzienności odnaleźć ślad artystycznego geniuszu.

Adam Mazur

Zdzisław Beksiński był nie tylko wybitnym fotografem (a także, ale to już inna historia, malarzem); był też po prostu człowiekiem, tak ciekawym, że chwilami przerażającym. Tom listów adresowanych do Jerzego Lewczyńskiego odsłania Beksińskiego jako płodnego, pozbawionego złudzeń (a jednak karmiącego się nimi) epistolografa, człowieka namiętnego w pracy i dziwnie przy tym namiętności pozbawionego; odsłania jego dziwaczną, pociągającą i odstręczającą chwilami konstrukcję. Jest w tych listach także Polska, od końca lat pięćdziesiątych (wtedy Beksińskiemu brakuje węgla, a w pracowni panuje temperatura poniżej zera) aż po koniec lat dziewięćdziesiątych (kiedy Beksiński ze swobodą objaśnia zawiłości archiwizacji plików graficznych); jest cała przyjaźń, cóż z tego, że tylko z jednej strony opisana. Jest Beksiński wreszcie, ten, który aż do śmierci pozostawał najbardziej ukryty: Beksiński człowiek. Nie fotograf, nie malarz, tylko poraniona istota. Świetnie się tę opowieść czyta.

Wojciech Nowicki

Olga Ptak – dziennikarka i recenzentka teatralna. W latach 2011–2012 pracowała w archiwum domowym Jerzego Lewczyńskiego. W 2012 roku ukazała się książka jej autorstwa pt. Jerzozwierz. Portrety i autoportrety Jerzego Lewczyńskiego (seria Czytelnia Sztuki. Wydawnictwo Muzeum w Gliwicach).

Zdzisław Beksiński. Listy do Jerzego Lewczyńskiego
Opracowała i wstępem opatrzyła Olga Ptak
Fotografia na okładce: Jerzy Lewczyński, Portret Zdzisława Beksińskiego, 1959, zbiory Muzeum w Gliwicach © by Muzeum w Gliwicach 2014
Format: 240×160 mm
Oprawa twarda, 744 strony
Cena: 62 zł
ISBN 978-83-89856-71-5
Wydawca: Muzeum w Gliwicach
Seria Czytelnia Sztuki