W 100-lecie wybuchu I wojny światowej Dom Spotkań z Historią w Warszawie zaprasza na nową ekspozycję zatytułowaną Wielka Wojna na Wschodzie 1914–18. Od Bałtyku po Karpaty. Wernisaż odbędzie się 5 listopada. Ekspozycji towarzyszyć będzie album, który ukaże się w czasie trwania wystawy.

Ekspozycja, której scenariusz przygotował Tomasz Kuba Kozłowski (kolekcjoner, znawca tematyki kresowej od 2007 roku prowadzący w DSH cykl spotkań Opowieści z Kresów), prezentuje Wielką Wojnę na Ziemiach Wschodnich dawnej Rzeczypospolitej – terenach współczesnej Litwy, Łotwy, Białorusi i Ukrainy. Bazą źródłową wystawy są zbiory autora liczące kilkadziesiąt tysięcy obiektów z końca XIX i początku XX wieku. Na ekspozycji pokazanych zostanie ponad 250 reprodukcji i oryginalnych obiektów z lat 1914–1918 pochodzących ze zbiorów autora, m.in. unikatowe zdjęcia, pocztówki, dokumenty, mapy. Na stanowiskach multimedialnych będzie można obejrzeć pokazy slajdów i fragmenty wojennych filmów dokumentalnych (w tym kolorowanych), zdjęcia stereoskopowe z frontu zachodniego, a także posłuchać nagrań dźwiękowych – korespondencji żołnierskich z frontu.

    I wojna światowa kojarzy się zazwyczaj z walkami toczonymi na froncie zachodnim: masakry pod Ypres i Verdun, krwawe boje nad Marną, Sommą i Aisne, zacięte bitwy nad Isonzo i Piawą na froncie włoskim. Ten przekaz utrwaliły spektakularne fotografie, którymi ilustruje się większość wydawanych w Europie publikacji. Dużo skromniejsza i mniej znana ikonografia przypomina drugi, największy teatr działań wojennych w Europie – front wschodni. A przecież to na nim właśnie walczyli i ginęli tysiącami nasi przodkowie, wcielani do armii państw zaborczych.

    Dla Polaków I wojna światowa to niemal wyłącznie epopeja Legionów Polskich czy dramatyczne losy polskich korpusów w Rosji. W narodowej pamięci na trwałe zapisują się nazwy bitew pod Rafajłową, Rokitną, Kostiuchnówką, Krechowcami. Tymczasem na froncie wschodnim Wielkiej Wojny – od Rygi po Czerniowce – stacjonują i walczą przede wszystkim Armia Cesarstwa Niemieckiego oraz wielonarodowe armie Imperium Rosyjskiego i Austro-Węgier. Taki też obraz frontu wschodniego, widziany przede wszystkim z niemieckiej i austriackiej perspektywy, pokazujemy w Domu Spotkań z Historią – mówi Tomasz Kuba Kozłowski, autor scenariusza wystawy.

Mimo upływu 100 lat pamięć o Wielkiej Wojnie – przytłumiona traumą drugiej, jeszcze straszniejszej – trwa nadal w wielu rodzinach, społecznościach lokalnych, narodach. Utrwalają tę pamięć niepozorni świadkowie tego konfliktu: pocztówki, które na przełomie XIX i XX wieku podbijają świat, stając się fenomenem kulturowym i społecznym; fotografie pozwalające nawet amatorom rejestrować oblicza wojny, korespondentki wysyłane przez wziętych do niewoli żołnierzy. Przywołują sceny z toczonych walk, chwile tryumfów i klęsk, obrazy życia codziennego na froncie, zdjęcia zniszczonych wsi, miast i miasteczek oraz ofiar wojny: jeńców, rannych i uchodźców. Niewyobrażalna liczba takich ilustrowanych kartoników krąży po Europie; tylko żołnierze armii niemieckiej wysłali w czasie I wojny światowej 10 miliardów kartek.

Wystawa adresowana jest do osób zainteresowanych historią Europy Środkowo-Wschodniej, tematyką kresową, historią I wojny światowej i wojskowości oraz kolekcjonerów, którzy będą mieć okazję zobaczenia nieznanych fotografii i materiałów ikonograficznych z frontu wschodniego Wielkiej Wojny pochodzących z prywatnej kolekcji. Wiele obiektów pokazywanych na wystawie prezentowanych jest publicznie po raz pierwszy.

Wydarzenie jest częścią światowych obchodów 100-lecia wybuchu I wojny światowej.

Tomasz Kuba Kozłowski – pracownik Domu Spotkań z Historią w Warszawie, koordynator programu Warszawska Inicjatywa Kresowa, popularyzator wielokulturowego dziedzictwa Kresów, autor i współautor kilkunastu wystaw m.in. Świat Kresów, Teraz będzie Polska! Rok 1918, autor albumu Świat Kresów (wyd. DSH) i ponad 80 oryginalnych prezentacji multimedialnych z cyklu Opowieści z Kresów, twórca liczącej kilkadziesiąt tysięcy obiektów kolekcji materiałów dotyczących Ziem Wschodnich dawnej Rzeczypospolitej.