4 sierpnia ogłoszono pięć polskich zjawisk kulturowych, które zostały wpisane na Krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego. Wśród nich znajdują się Pochód Lajkonika i Szopkarstwo krakowskie, którymi opiekuje się Muzeum Historyczne Miasta Krakowa.

4 sierpnia w Sali Koncertowej Zamku Królewskiego w Warszawie odbyło się uroczyste ogłoszenie pierwszych wpisów na Krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego, która będzie spisem przejawów żywego dziedzictwa niematerialnego Polski. Krajowa lista niematerialnego dziedzictwa kulturowego powstała w oparciu o Konwencję UNESCO 2003 o ochronie niematerialnego dziedzictwa kulturowego, którą Polska ratyfikowała w 2011 roku. Elementy niematerialnego dziedzictwa kulturowego wpisane na listę muszą być przekazywane z pokolenia na pokolenie i praktykowane przez grupy uznające te elementy za swoje dziedzictwo. W rozumieniu konwencji definiowane są one jako: tradycje i przekazy ustne, sztuki widowiskowe i tradycje muzyczne, praktyki społeczno-kulturowe, wiedza i praktyki dotyczące przyrody i wszechświata oraz rzemiosło tradycyjne.

Wśród pięciu wpisanych na listę zjawisk z całej Polski znalazły się dwie tradycje, którymi opiekuje się Muzeum Historyczne Miasta Krakowa. Są nimi Pochód Lajkonika oraz szopkarstwo krakowskie.

Z pokolenia na pokolenie lud krakowski przekazywał sobie opowieść wraz z rytualnym obrzędem. Lajkonik, dawniej zwany Konikiem Zwierzynieckim, ma swoje święto jeden raz w roku. Zwyczaj polega na przemarszu przez Kraków tradycyjnego orszaku, którego główną postacią jest jeździec przebrany za tatara na drewnianym koniku w asyście dwudziestu kilku włóczków, chorągwi i ośmioosobowej kapeli. Rzeczywista geneza zwyczaju Lajkonika nie jest wyjaśniona. Legenda głosi, że Kraków został ocalony przed najazdem tatarskim w XIII wieku za sprawą dzielnych włóczków, a najdzielniejszy z nich, przebrany w zdobyczny strój chana tatarskiego, w atmosferze triumfu i radości wkroczył do miasta. Dzisiaj Lajkonik stał się jedną z atrakcji i symboli Krakowa, a tradycja obrzędu przekazywana jest z pokolenia na pokolenie.

Kolejnym dorobkiem niematerialnego dziedzictwa kulturowego Krakowa jest szopkarstwo krakowskie, którego tradycje sięgają XIX wieku. Tradycja ukształtowała się w środowisku podkrakowskich murarzy i robotników budowlanych. Przenośny teatrzyk lalkowy ze Świętą Rodziną na pierwszym piętrze wizualnie nawiązuje do architektury najważniejszych zabytków Krakowa. Szopkarstwo krakowskie było bardzo popularne aż do I wojny światowej. Następnie zwyczaj popadł w zapomnienie, aż do roku 1937, kiedy to miłośnicy tradycji krakowskich zorganizowali I Konkurs Szopek Krakowskich. Tradycja przetrwała do dzisiaj i wspaniale się rozwija. Konkurs na najpiękniejszą szopkę odbywa się każdego roku na Rynku Głównym, a wystawę szopek odwiedzają tysiące turystów.

Zarówno obrzęd Lajkonika, jak i tradycyjne szopkarstwo krakowskie stanowią lokalne zjawiska kulturowe, które bardzo silnie wpisały się w tradycję Krakowa, a także Polski i świata. Przekazywane z pokolenia na pokolenie są zjawiskiem unikalnym w skali światowej. Wpis na listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego podkreśla nie tylko ich wyjątkową rolę w dorobku kulturowym miasta Krakowa, ale także potrzebę szerzenia świadomości na temat znaczenia ochrony dóbr niematerialnych w naszej kulturze.