Przejmujący „Kadysz” Krzysztofa Pendereckiego oraz po raz pierwszy w Białymstoku XIII Symfonia  „Babi Jar” Dymitra Szostakowicza zabrzmią w piątek 24 stycznia na Dużej scenie Opery i Filharmonii Podlaskiej przy ulicy Odeskiej 1.  To wyjątkowy koncert  związany z  wyjątkowym dniem.

27 stycznia  przypada Międzynarodowy Dzień Pamięci o Ofiarach Holocaustu. Dzień ten ustanowiło w 2005 roku  Zgromadzenie Ogólne ONZ , by uczcić pamięć ofiar pochodzenia żydowskiego, pomordowanych w czasie II wojny światowej przez nazistowskie Niemcy.   Datę obchodów wyznaczono na 27 stycznia  – w rocznicę wyzwolenia obozu Auschwitz-Birkenau w 1945 roku. 

„Wybrana [na piątkowy wieczór] muzyka chwilami naprawdę jest modlitwą: melodia „Kol Nidrei”, tekst „Lamentacji Jeremiaszowych”, „Kadisz” – to modlitwy z definicji. Poezja Jewtuszenki  z XIII Symfonii Szostakowicza jest modlitwą z żarliwości ducha, z niezgody na krzywdę.” – przeczytać można w programie koncertu.

„Kadysz” skomponował Krzysztof Penderecki w 2009 roku na 65. rocznicę likwidacji przez Niemców Getta Łódzkiego. W tzw. Litzmannstadt Ghetto uwięziono w 1940 roku 140 tysięcy żydowskich mieszkańców Łodzi. W utworze, którego tytuł pełny brzmi: „Kadysz Łódzkim Abramkom, którzy chcieli żyć. Polakom, którzy ratowali Żydów”  kompozytor chciał oddać cześć wszystkim zamordowanym i umęczonym, tym, którzy przeżyli to piekło, ale także tym, którzy ratowali Żydów.

W pierwszej części utworu wykorzystano wstrząsające fragmenty poezji 15-letniego Abrama Cytryna, który trafił do Auschwitz w jednym z ostatnich transportów. Druga część składa się z tekstów starotestamentowych. Usłyszymy m.in. fragmenty Lamentacji Jeremiasza i jego żądanie kary dla prześladowców. Ukojenie przynosi część trzecia   przeznaczona na  chór męski przypominająca archaiczne, spokojne  modlitwy żałobne. Finał w języku aramejskim przywołuje słowa Kadiszu i brzmi jak oryginalny śpiew kantora w synagodze. Żałobną modlitwę zaśpiewa kantor Alberto Mizrahi. Urodzony w Grecji tenor Alberto Mizrahi jest  jednym z wiodących interpretatorów muzyki żydowskiej w świecie. Jest hazzanem historycznej synagogi Anshe Emet w Chicago. Swoim śpiewem porusza publiczność na całym świecie w recitalach, koncertach symfonicznych i operach. Jego repertuar obejmuje dzieła w dziewięciu językach.

W rolę narratora wcieli się Olgierd Łukaszewicz – utalentowany aktor teatralny i filmowy.

W programie piątkowego koncertu także Maxa Brucha „Kol Nidrei.  Niemiecki kompozytor epoki romantyzmu  był protestantem. Melodię i tekst modlitwy poznał dzięki nawiązaniu przyjaźni z rodziną Lichtensteinów   i należącym do niej kantorem. Zafascynowany pięknem modlitwy, Max Bruch zaczął własne studia nad muzyką hebrajską i napisał najbardziej znane  (obok Koncertu skrzypcowego g-moll)  dzieło.

Po przerwie zaś zabrzmi monumentalna XIII Symfonia  Dymitra Szostakowicza zatytułowana „Babi Jar”. To utwór wyjątkowy i specjalny na tę okazję – podkreśla kierownik muzyczny OiFP Michał Klauza. Babi Jar to miejsce na przedmieściach Kijowa, w którym hitlerowcy w 1941 roku   mordowali Żydów. To też tytuł wiersza Jewgienija Jewtuszenki. Wiersz powstał, gdy poeta odwiedził zbiorowy grób pomordowanych.  Wieść o   miejscu kaźni ukrywana była przez radzieckie władze, które obawiały się ujawnienia faktu grzebania tam wcześniej swoich ofiar. Dlatego XIII Symfonia    Szostakowicza, zaczynająca się poezją o Babim Jarze, została zakazana zaraz po prawykonaniu  18 grudnia 1962.

Orkiestra Opery i Filharmonii Podlaskiej
Chór Męski Opery i Filharmonii Podlaskiej
Michał Klauza – dyrygent
Szymon Stępka – wiolonczela
Izabela Matuła – sopran
Alberto Mizrahi – kantor
Bogdan Makal – bas
Violetta Bielecka – przygotowanie chóru

Olgierd Łukaszewicz - narrator

Program:

M. Bruch – „Kol Nidrei” op. 47
K. Penderecki – „Kadysz”
D. Szostakowicz – XIII Symfonia b-moll op. 113 „Babi Jar” /PRAWYKONANIE W BIAŁYMSTOKU/

24 stycznia 2014, godz. 19:00

OiFP-ECS, ul. Odeska 1