1 sierpnia o godz. 17:00 w całym kraju zawyją syreny. W ten sposób Polska uczci 69. rocznicę wybuchu Powstania Warszawskiego.

Powstanie Warszawskie 1944 było wystąpieniem zbrojnym przeciwko okupującym stolicę wojskom niemieckim, zorganizowane przez Armię Krajową i przeprowadzone w ramach akcji „Burza”. Powstanie ‘44 bez wątpienia uznawane jest za jedno z najistotniejszych wydarzeń końca wojny. Za jego początek uznaje się godz. 17.00 1 sierpnia 1944 roku (Godzinę W).

Głównym celem Powstania Warszawskiego było obalenie Niemców, a także ratowanie suwerenności, kształtu granicy wschodniej sprzed wojny i obrona przed stworzeniem w Warszawie władz państwowych narzuconych przez ZSRR. Dowództwo nad siłami powstańczymi sprawowali: Komendant Główny AK gen. Tadeusz Komorowski ps. „Bór” oraz gen. Antoni Chruściel ps. „Monter”. Polscy dowódcy oceniali, że walki zostaną przeprowadzone szybko i potrwają zaledwie kilka dni. W rzeczywistości zakończyły się aż po 63 dniach.

Największy zasięg terytorialny Powstanie osiągnęło do dnia 5 sierpnia. Walcząca stolica potrzebowała jednak pomocy z zewnątrz. Przybywała ona z baz lotniczych mieszczących się na Wyspach Brytyjskich i we Włoszech. Nad Polską latali nie tylko polscy piloci, ale i Brytyjczycy, Amerykanie, Kanadyjczycy, Nowozelandczycy, Australijczycy i lotnicy z Południowej Afryki. Podjęte przez dowództwo AK pierwsze rozmowy kapitulacyjne we wrześniu skłoniły Stalina do wydania zgody również na zrzuty sowieckie oraz zakończyły się zezwoleniem na przelot na stronę sowiecką frontu wielkiej armady amerykańskich bombowców.

Nadzieję w Powstańcach wzbudziło zdobycie 15 września przez Armię Czerwoną i „Berlingowców” prawobrzeżnej Warszawy, a także późniejsze desanty po lewej stronie Wisły (najbardziej znany na Czerniakowie, gdzie „Berlingowcy” połączyli się z Powstańcami).

Pod koniec września dowództwo Powstania podjęło kolejne rozmowy kapitulacyjne, które doprowadziły do zakończenia walk w dniu 2 października i wyjścia Powstańców z Warszawy w dniu 5 października.

Straty polskich oddziałów bojowych wyniosły ok. 20 tys. zabitych oraz zaginionych i ok. 10 tys. rannych. Straty Niemców to ok. 15 tys. poległych i zaginionych oraz ok. 8 tys. rannych. Po polskiej stronie należy dodać olbrzymią liczbę zamordowanych i zabitych cywilów, którą szacuje się na ok. 150-180 tys.

W momencie wybuchu Powstania niemieckie siły zbrojne otrzymały od Hitlera rozkaz zrównania Warszawy z ziemią. Miasto miało przestać istnieć. Plan nie do końca się spełnił, jednak straty poniesione podczas dwumiesięcznych walk były ogromne. Warszawa została doszczętnie zniszczona. Pożary i rabunki strawiły nie tylko substancję miejską, ale także ogromną liczbę dzieł sztuki, pomników architektury i kultury.

MAS/Instytut Pamięci Narodowej