Instytut Pamięci Narodowej oraz Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Krakowie zapraszają na spotkanie "Pisarze w PRL między podporządkowaniem a buntem". Wydarzenie odbędzie się 19 czerwca o godz. 19:00.

Literatura była u zarania nowego ustroju traktowana przez komunistów jak użyteczne (i konieczne) narzędzie utrwalania ich władzy. Dawali oni literatom prostą ofertę: budujecie ustrój sprawiedliwości społecznej razem z nami, a w zamian dostajecie wysokie nakłady książek, nagrody państwowe, domy pracy twórczej, możliwości wyjazdów zagranicznych; jeśli nie, będziecie tego wszystkiego pozbawieni. Pisarze w ogromnej większości poszli na tę ofertę.

Jednak czasy kiedy najlepsze (choć nie wszystkie) pióra współtworzyły komunizm, nie trwały wiecznie. Po Październiku przyszedł kryzys, chwilowo opanowany obietnicą bardziej liberalnej polityki Gomułki, ale proces uniezależniania się pisarzy od władzy narastał aż do schyłku PRL-u.

Szczególnym przejawem tego kryzysu było pojawienie się pod koniec lat 70. zjawiska literatury drugiego obiegu, a jego zwieńczeniem fakt, że w roku 1989 ustrój komunistyczny w Polsce był właściwie pozbawiony legitymacji ze strony ludzi pióra. A więc to, co zamierzali osiągnąć Berman, Borejsza i Sokorski, i co – wydawało się – osiągnęli na początku lat 50., na koniec legło w gruzach.

Dlaczego pisarze masowo zgłaszali akces do komunizmu i jakie to miało skutki dla poziomu ich twórczości? Dlaczego zbuntowali się w okresie destalinizacji? Dlaczego władzy nigdy nie udało się po Październiku odzyskać pełnego zaufania literatów? Czy kontestacja polityczna umożliwiała stosowanie artystycznej taryfy ulgowej dla pisarzy drugiego obiegu? Na te i inne tematy będzie można porozmawiać 19 czerwca w Bibliotece przy Rajskiej.