Filmoteka Narodowa wraz z Czeskim Centrum w Warszawie przygotowały retrospektywę filmów jednego z najsłynniejszych czeskich reżyserów – Jiříego Menzla, która potrwa od 6 do 12 maja.

W ramach wydarzenia: przegląd filmowy, spotkanie z reżyserem, panel dyskusyjny oraz wystawa multimedialna. Partnerem projektu jest Filmoteka Czeska – Národní filmový archiv oraz Kino na granicy – cieszyński przegląd filmów z Czech, Polski i Słowacji.

W związku z wizytą twórcy kultowych Pociągów pod specjalnym nadzorem wszystkich czechofilów zapraszamy w dniach 6 – 12 maja do kina Iluzjon, gdzie pokazanych zostanie 14 tytułów pochodzących zarówno ze zbiorów Filmoteki Narodowej, jak i specjalnie na tę okazję sprowadzonych z Filmoteki w Pradze.

7 maja 2013 o godzinie 20.00 odbędzie się panel dyskusyjny z udziałem ekspertów z Polski i Czech, zaś 12 maja o godzinie 19.00 – spotkanie z Jiřím Menzlem, które poprowadzi Grażyna Torbicka, gospodarz programu Kocham kino w TVP2.

Wydarzeniu towarzyszyć będzie wystawa multimedialna materiałów ikonograficznych do filmów Menzla ze zbiorów Filmoteki Narodowej i Filmoteki w Pradze – Národní filmový archiv, prezentowana we foyer kina Iluzjon.

Jiří Menzel – znakomity czeski reżyser, scenarzysta i aktor, jeden z przedstawicieli słynnej czeskiej szkoły filmowej lat 60. ubiegłego wieku. Urodził się 23 lutego 1938 roku w Pradze. Początkowo pociągał go teatr, ostatecznie ukończył szkołę filmową FAMU (Filmová a Televizní Fakulta Akademie Muzických Uméní). Jego pierwszą próbą reżyserską była krótkometrażowa etiuda studencka zrealizowana w 1962 roku, Umřel nám pan Foerster. W filmie zadebiutował zrealizowaną w 1964 roku nowelą Śmierć pana Baltazara (Smrt pana Baltazar), a w filmie Perłami na dnie (Perličky na dně, współreżyseria: Véra Chytilová, Jaromil Jireš, Jan Němec, Evald Schorm). Nowele oparte były na prozie Bohumila Hrabala. Jiří Menzel już wtedy ukazał swoje zmysł obserwacji, poczucie humoru i umiejętność przedstawiania trudnej politycznej rzeczywistości swego kraju z krytyczną ostrością, złagodzoną dowcipną ironią. Kolejne filmy potwierdziły te szczególną umiejętność i talent twórcy.

Jednym z najsłynniejszych dzieł Menzla pozostają do dziś, zrealizowane w 1966 roku, Pociągi pod specjalnym nadzorem (Ostře sledované vlaky), oparte na prozie Hrabala. Za swój pełnometrażowy debiut Menzel otrzymał Główną Nagrodę w Mannheim 1966, III nagrodę NSFC – National Society of Film Critics Awards, USA, 1968 dla najlepszego filmu, nominację do Złotego Globu 1968 dla najlepszego filmu nieanglojęzycznego, nominację do nagrody DGAA – Directors Guils of America, USA, 1969 za reżyserię, nominację do nagrody BAFTA 1969 dla filmu, Oscara 1968 dla najlepszego filmu nieanglojęzycznego.

W 1967 roku powstało Kapryśne lato (Rozmarné léto) nagrodzone Kryształowym Globem w Karlovych Varach 1968 i Nagrodą Publiczności dla najpopularniejszego filmu w Pilsen 1969. Kolejną adaptacją Hrabala i przez wielu krytyków filmem uważanym za najlepszy w twórczości reżysera były zrealizowane w 1969 roku Skowronki na uwięzi (Skřivánci na niti), opowiadające o przymusowej resocjalizacji czeskiej inteligencji. Film natychmiast powędrował na półki i dopiero w 1990 roku powrócił na ekrany. Przyjęty z ogromnym entuzjazmem przez krytykę i widzów, został nagrodzony Złotym Niedźwiedziem i Nagrodą FIPRESCI w Berlinie 1990.

Po interwencji wojsk Układu Warszawskiego, mającym na celu stłumienie rozruchów antysowieckich w Czechosłowacji, Menzel na sześć lat odszedł od reżyserii filmowej na rzecz teatru. Dopiero w 1974 zrealizował dramat obyczajowy Kto szuka złotego dna (Kdo hledá zlaté dno), nominowany do Złotego Niedźwiedzia w Berlinie 1975. W 1976 r. powstał film Na skraju lasu (Na samotě u lesa), w 1978 r. Cudowni mężczyźni z korbką (Báječní muži s klikou) – nominacja do Nagrody Gold Hugo dla najlepszego filmu fabularnego w Chicago 1979. W 1980 roku reżyser powrócił do prozy Hrabala i jego osobistych wspomnień w znakomitej lirycznej komedii Postrzyżyny (Postřižiny) – Nagroda Specjalna dla reżysera za humor, smak i optymistyczną witalność w Wenecji 1981, nominacja do nagrody Gold Hugo dla najlepszego filmu fabularnego w Chicago 1981.

W 1985 roku powstał film Wsi moja sielska, anielska (Vesničko má středisková) – Nagroda Jury Ekumenicznego i Nagroda Specjalna Jury w Montrealu 1986, Nominacja do Oscara 1987 dla najlepszego filmu nieanglojęzycznego, nagroda dla najlepszego aktora – Jánosa Bána na festiwalu w Paryżu 1987. W 1989 roku Menzel zrealizował film Koniec starych czasów (Konec starých časů) – nagroda dla najlepszego reżysera w Montrealu 1989, nominacja do nagrody Gold Hugo dla najlepszego filmu fabularnego na festiwalu w Chicago 1990. W 1993 roku wszedł na ekrany Život a neobyčejná dobrodružství vojáka Ivana Čonkina, film uhonorowany Nagrodą Specjalną i nominacją do Złotego Lwa w Wenecji 1994 i siedmioma nominacjami do Czeskiego Lwa. Na kolejne dzieło – Obsługiwałem angielskiego króla (Obsluhoval jsem anglického krále) trzeba było czekać aż 14 lat. Zrealizowany w 2006 na podstawie opowiadania Hrabala film otrzymał Nominację do Nagrody Publiczności dla najlepszego filmu – European Film Awards 2007, 5 nominacji do Czeskiego Lwa 2007, Czeskiego Lwa 2007 za najlepsze zdjęcia, dla najlepszego reżysera, filmu, za rolę drugoplanową dla Martina Huby, nagrodę FIPRESCI i nominację do Złotego Niedźwiedzia dla reżysera w Berlinie 2007.

Jiří Menzel nadal jest w znakomitej twórczej formie, pracuje także w praskich teatrach, wykłada reżyserię na uczelni filmowej w Pradze. Jako reżyser zrealizował 29 filmów fabularnych i telewizyjnych, sprawdził się także wielokrotnie jako aktor i scenarzysta.

W 1996 roku otrzymał Czeskiego Lwa za całokształt twórczości, został też odznaczony Medalem Za Zasługi I stopnia. W maju 2013 roku na ekrany wejdzie kolejny, trzydziesty film reżysera Donšajni.