Już 5 kwietnia w warszawskim kinie Iluzjon odbędzie się re-premiera filmu Rok 1863 (1922) w reżyserii Edwarda Puchalskiego z muzyką na żywo autorstwa Michała Lorenca. Obchodzona w tym roku 150. rocznica powstania styczniowego stała się okazją do zaprezentowania szerokiej publiczności zrekonstruowanej i zdigitalizowanej, pierwszej adaptacji Wiernej rzeki Stefana Żeromskiego.

Po niemal dwóch latach intensywnych prac w ramach projektu Nitrofilm – Konserwacja i digitalizacja przedwojennych filmów fabularnych w Filmotece Narodowej w Warszawie, udało się skompletować całość materiałów związanych z tym najstarszym zabytkiem polskiej kinematografii, będącym ekranizacją dzieła literackiego. Wiele wskazuje na to, że kopia została zrekonstruowana w jej pierwotnym kształcie – również jeśli chodzi o oryginalny, piękny wiraż.

Autorem muzyki do Rok 1863 jest Michał Lorenc, jeden z najwybitniejszych współczesnych kompozytorów muzyki filmowej. Lorenc napisał muzykę do ponad 175 filmów, seriali telewizyjnych, filmów dokumentalnych oraz spektakli teatralnych. Współpracował z najlepszymi reżyserami z Polski, Czech, Wielkiej Brytanii i USA. Nagrywał muzykę z najlepszymi polskimi orkiestrami (jak chociażby Sinfonia Varsovia). Jest laureatem wielu prestiżowych nagród, m.in. nagrody im. Stanisława Wyspiańskiego, nagrody za najlepszą muzykę filmową na FPFF w Gdyni, Poznańskich Koziołków, specjalnej nagrody za muzykę na festiwalu Camerimage czy prestiżowej głównej nagrody na Międzynarodowym Festiwalu Muzyki Filmowej i Medialnej w Bonn.

Muzyka autorstwa Michała Lorenca zabrzmi na żywo w wykonaniu zespołu DesOrient, podczas uroczystej re-premiery filmu. Dwa pokazy filmu uzupełnią liczne wydarzenia towarzyszące – dyskusje panelowe, wystawy, pokazy edukacyjne oraz projekcje filmów związanych z powstaniem styczniowym (w tym m.in. Huraganu Józefa Lejtesa).

Edward Puchalski zaczął karierę filmową w czasie I wojny światowej, odnosząc wielkie sukcesy na terenie Cesarstwa Rosyjskiego. Po powrocie do Polski stał się jednym z najbardziej znanych reżyserów i scenarzystów filmowych. Film Rok 1863 powstał we wczesnym okresie funkcjonowania młodej kinematografii odradzającego się państwa polskiego. Tym bardziej należy docenić jego stronę realizacyjną, niepozbawioną jednak istotnych mankamentów, dostrzeżonych już przez recenzentów w okresie pojawił się na ekranach.

W roli rannego księcia Odrowąża wystąpił popularny w pierwszej połowie lat 20. aktor Ryszard Sobiszewski. Ten znakomity tancerz i pedagog, urodzony w 1888 roku (uczył tańca jeszcze w latach 60.), musiał zrezygnować z kariery filmowej z powodu choroby oczu. W filmie wystąpili także znani i utalentowani aktorzy teatralni, których przygoda z filmem zakończyła się udziałem w kilku produkcjach pierwszej połowy lat 20. Stąd właśnie niepowtarzalna okazja obejrzenia w Roku 1863 zapomnianych aktorek – Stanisławy Chrzanowskiej czy Heleny Marcello-Palińskiej. W rolę Salomei wcieliła się natomiast Maria Hryniewiczówna.