Iluzjon w Warszawie zaprasza 15 kwietnia o godz. 19:00 na pokaz specjalny pierwszego ukraińskiego filmu opowiadającego o losach Tatarów krymskich – „Chaytarma”.

Obraz ten, poświęcony jest najbardziej bolesnemu w historii tego narodu wydarzeniu – deportacji na rozkaz Stalina ludności krymskiej w głąb Azji w maju 1944 roku.

Po seansie w dyskusji o filmie udział wezmą jego twórcy.

Chajtarma / Khaytarma
Ukraina, 2013

Reżyseria: Achtem Seitabłajew
Scenariusz: Nikołaj Rybałka
Operator: Władimir Iwanow
Obsada: Achtem Seitabłajew, Aleksiej Gorbunow, Walerij Szytowałow, Usnije Chaliłowa, Jurij Curiło
Czas trwania: 89 min.

Film porusza temat wysiedlenia Tatarów krymskich, które rozpoczęło się 18 maja 1944 roku, po tym jak władze ZSRR oskarżyły ich o współpracę z Niemcami. Film przenosi widza do czasów wojny, kiedy Armia Czerwona kończy wypędzać hitlerowców z Krymu. Major Amet-Chan Sułtan, as radzieckiego lotnictwa, przylatuje z frontu na krótki urlop do rodzinnej miejscowości Ałupki. Szczęśliwa rodzina, zaskoczona niespodziewanym przyjazdem Ameta, urządza wielką ucztę. Ich radość nie trwa jednak długo. Następnego dnia na rozkaz Stalina rozpoczyna się totalne oczyszczanie półwyspu z Tatarów, których władza uznała za „zdrajców i pachołków Hitlera”. Enkawudziści wypędzają ludzi z domów i upychają do pociągów jadących do dalekiego Uzbekistanu.

Scenariusz filmu powstał na podstawie opowiadań Tatarów, którzy byli świadkami wydarzeń 1944 roku i zostali wywiezieni do Uzbekistanu, skąd pozwolono im wrócić dopiero po 45. latach. Większość ról zagrali aktorzy niezawodowi, w rolę głównego bohatera wcielił się sam reżyser filmu, a w scenach masowych wzięli udział Tatarzy krymscy, wśród których większość przeżyła deportację osobiście. Tytuł filmu oznacza po tatarsku „powrót”. Premiera filmu miała miejsce 17 maja 2013 roku w Symferopolu w obecności przewodniczącego Medżlisu narodu krymskotatarskiego, Mustafy Dżemilewa oraz wnuczki Ameta-Chana Sułtana. Ówczesny Konsul Generalny Rosji w Symferopolu odmówił uczniom Ameta-Chana – lotnikom rosyjskim – wzięcia udziału w premierze filmu, twierdząc, że obraz ten fałszuje historię II wojny światowej. Wspólnota Tatarów krymskich oraz ukraiński MSZ zażądały od rosyjskiego MSZ odwołania Konsula.

Reżyser filmu, Achtem Sejtabłajew, pochodzi z rodziny deportowanych Tatarów krymskich. Urodził się w Uzbekistanie, wrócił na ukraiński Krym razem z rodziną pod koniec lat 80. Jest reżyserem filmowym, teatralnym i aktorem. Pracował jako drugi reżyser przy filmie „Tatarski tryptyk”, Ołeksandra Muratowa oraz „Mamaj” Olesia Sanina.

źródło: Iluzjon